Luật Quản lý ngoại thương: Ôm đồm, làm khó doanh nghiệp

“Quản chồng lên quản”

Thảo luận về dự án Luật

Quản lý ngoại thương

tại hội trường ngày 7/11, đại biểu Quốc hội Vũ Tiến Lộc (đoàn Thái Bình) đánh giá, dự luật này là điển hình của “luật khung, luật ống”.

Đại biểu Quốc hội Vũ Tiến Lộc

Ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại & công nghiệp Việt Nam (VCCI) - lấy ví dụ về quy định hàng tạm nhập tái xuất, quá cảnh lâu nay vẫn được kiểm soát hiệu quả theo Luật Hải quan, giờ đưa thêm vào luật mới vừa cồng kềnh, vừa phát sinh giấy phép tạm nhập tái xuất, giấy phép quá cảnh…

Đại biểu này cũng nêu thực tế: Quản lý kiểm tra chuyên ngành về xuất nhập khẩu đang chiếm 70% thời gian thông quan, phần lớn vướng mắc ở khâu kiểm tra khi có tới 12 Bộ có quyền và quy định danh mục hàng hoá riêng… Thế nhưng dự luật lại đưa ra quy định chung chung và trao quyền ưu tiên cho pháp luật chuyên ngành là chưa ổn.

“Dự thảo cũng "đẻ" ra nhiều loại giấy phép mới, không kèm bất cứ quy định nào về điều kiện để căn cứ cấp giấy phép, mà chỉ quy định duy nhất thẩm quyền, là không minh bạch. Mục tiêu của luật này tôi hiểu là hệ thống hóa quản lý chứ không phải gia tăng thêm tầng nấc quản lý”, ông Lộc nhận xét.

Về các biện pháp phát triển ngoại thương, đại biểu đoàn Thái Binh cũng nêu quan điềm: Trong hoạt động xúc tiến thương mại, trong điều kiện của nền kinh tế thị trường chủ yếu là nhiệm vụ của doanh nghiệp, của các hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề của các địa phương. Vì vậy, chủ trương xã hội hóa, phi tập trung hóa, đẩy mạnh phân cấp trong xúc tiến thương mại đầu tư phải được thể hiện xuyên suốt trong dự luật.

Đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) thì băn khoăn tên gọi của dự luật đã quá đề cao vai trò quản lý Nhà nước về ngoại thương, trong khi mục tiêu của Chính phủ là xây dựng Chính phủ kiến tạo, phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Nội dung luật cũng không hoàn toàn điều chỉnh hoạt động quản lý Nhà nước về ngoại thương mà gồm cả hoạt động thương mại xuất nhập khẩu thông thường, như kinh doanh tạm nhập, tái xuất, quá cảnh hàng hóa tại Việt Nam, đại lý mua bán hàng hóa cho người nước ngoài…

Đại biểu Bùi Văn Xuyền

“Việc ban hành luật này chắc chắn sẽ ảnh hưởng không tốt đến tâm lý của các nhà đầu tư, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam”, đại biểu Bùi Văn Xuyền nói. Ông cũng không đồng tình khi dự thảo không quy định cụ thể các biện pháp tạm ngừng, cấm xuất nhập khẩu hàng hoá, mà lại trao quyền này cho Chính phủ, Thủ tướng, Bộ trưởng Công Thương và các bộ, ngành.

Siết chặt cơ chế kiểm soát

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM) góp ý cần bổ sung quy định về kiểm soát dịch vụ do giá trị gia tăng ngày càng lớn, trong khi cơ chế kiểm soát hiện lỏng lẻo.

“Doanh thu phát sinh tại Việt Nam cho dịch vụ phần mềm xuất khẩu qua biên giới khiến chúng ta thất thu khoản thuế không nhỏ. Do đó, rất cần quy định kiểm soát hoạt động dịch vụ tương tự”, ông Nghĩa nêu ví dụ.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa

Vị đại biểu này lưu ý, mở cửa hội nhập cũng phải bảo hộ lợi ích quốc gia, sản xuất trong nước. “Không phải do chúng ta lỡ ký kết các cam kết thương mại mà mở toang thị trường được, các quy định đưa ra về hạn chế hay cấm xuất nhập khẩu hàng hoá… phải bảo vệ lợi ích quốc gia, sản xuất trong nước”, ông Nghĩa nói và đề nghị lập một Hội đồng quản lý ngoại thương thuộc Chính phủ làm đầu mối phối hợp với các bộ, ngành liên quan xử lý những vấn đề về hoạt động ngoại thương, xuất nhập khẩu hàng hoá.

Riêng với quy định lập thêm phòng xúc tiến thương mại của Việt Nam tại nước ngoài, nhiều ý kiến đại biểu thảo luận tỏ ý không đồng tình và lo ngại sẽ phình to thêm biên chế, và trùng lặp chức năng nhiệm vụ với cơ quan thương vụ ở nước ngoài đã có. Thay vì lập mới thì nên đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại của các cơ quan này.

Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định: Quan điểm Chính phủ kiến tạo, tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp phát triển không mâu thuẫn với tên gọi của dự luật là quản lý ngoại thương.

Người đứng đầu ngành công thương cũng cho hay, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến và làm rõ sự phân biệt, nguyên tắc hạn chế, cấm xuất – nhập khẩu hàng hoá theo hướng minh bạch, công khai.

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh

Trấn an trước lo lắng của các đại biểu về đề xuất lập cơ quan xúc tiến thương mại tại nước ngoài sẽ “đẻ” thêm bộ máy, phình to nhân sự..., Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho hay, với những địa bàn kim ngạch xuất nhập khẩu có thể đem lại giá trị hàng tỷ USD nhưng lại chỉ có 1-2 cán bộ tham tán thương mại sẽ không đủ nguồn lực để phục vụ cho cả cộng đồng doanh nghiệp khai thác hiệu quả, chuyên nghiệp thị trường trong điều kiện hội nhập mới. Chưa kể bộ phận này cũng bị hạn chế nguồn lực bởi quy định của cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài...

“Dự luật đưa ra phương án đề xuất hướng tới xã hội hoá, tạo điều kiện cho các Hiệp hội, ngành nghề tham gia, chứ không đơn thuần xây dựng bộ máy mới”, Bộ trưởng lưu ý./.