Tàu cuốc khai thác cát sỏi trên sông Cầu. (Ảnh: Duy Hưng)

Đoạn sông Cầu thuộc địa phận xóm Tân Thành, xã hoà Bình, huyện Đồng Hỷ phình to hơn mọi chỗ. Đó chính là sự biến dạng bởi những dòng nước xoáy phá bờ. Chỉ cách đây vài năm, khu vực này vẫn đỗ được máy bay trực thăng khi có đoàn thám hiểm nước ngoài đi qua. Nhưng bây giờ dấu vết của bờ sông chỉ còn là vết tích. Những gốc tre bền bỉ cũng không giữ được bờ khỏi sạt lở.

Những chiếc tàu cuốc là thủ phạm chính gây sạt lở đất và biến đổi dòng chảy sông Cầu. Chỉ trong vòng vài trăm mét sông có tới 3 tàu cuốc cùng hoạt động. Trung bình mỗi ngày, trên 100m3 cát được hút lên từ lòng sông, số lượng sỏi đổ lại sông thì không ai đếm xuể. Những hoạt động thế đã diễn ra nhiều năm, ngay cả chiếc tàu sắt cũng đã tới thời kỳ tu bổ.

Khi được hỏi, chủ thuyền Linh văn Thông cho biết: Hoạt động của các tàu cuốc được chính quyền xã cho phép khai thác, có đóng tiền thuế, có cam kết môi trường hẳn hoi.

Và rồi khi giữa sông hết cát, chủ tàu cuốc không ngại vào sát bờ để khai thác. Vậy nên bờ sông giờ cao dựng đứng có thể sạt lở bất cứ lúc nào. Trên thực tế nó đã ăn sâu và bờ hàng chục mét, và tất nhiên rất nhiều soi bãi canh tác đã mất do bờ sông lở dần.

Cũng có người lên tiếng bảo vệ dòng sông, nhưng sự lên tiếng đó không thay đổi được thực tế bởi chủ tàu khai thác cát là anh em, là hàng xóm, còn chính quyền địa phương và cơ quan chức năng thì dường như vô cảm.

Ông Trần Hồng Vân, trưởng xóm Tân Thành, xã Hoà Bình huyện Đồng Hỷ cho rằng trách nhiệm chính ở đây là chính quyền xã, sự quản lý của địa phương còn lỏng lẻo. Có người dân thì cho rằng nếu bây giờ cơ quan chức năng vào cuộc cũng đã muộn, bởi về cơ bản, tàu cuốc đã hoàn thành “sứ mạng” là khai thác hết vàng và cát, còn sông Cầu không thể lấy lại được vẻ đẹp và yên lành như xưa. Ý kiến đó có lý khi hoạt động hoạt động gây hại môi trường của những chiếc tàu cuốc không bị ngăn chặn ngay từ đầu. Hoạt động khai thác khoáng sản bừa bãi như những chiếc tàu cuốc trên dòng sông này có thể coi như hành động xâm phạm môi trường cần ngăn chặn và xử lý.

Thanh Bình