Một trong những hình ảnh mới của Pan chụp bởi tàu Cassini. Ảnh:NASA/JPL-Caltech

Nhà khoa học Carolyn Porco làm việc tại dự án Cassini cho biết vệ tinh được đặt tên theo vị thần Hy Lạp chơi sáo ở những nơi hoang dã. Pan rộng 33,8 km, là một vệ tinh bị kiểm soát. Nó nằm trong khu vực vành đai A của sao Thổ, vành đai băng giá nằm xa hành tinh nhất. Khi chuyển động quanh sao Thổ, Pan liên tục quét sạch những mảnh vỡ trong vành đai bằng cách hút hạt bụi này và đẩy hạt bụi khác, giống như một cỗ máy hút bụi thu nhỏ.

Một góc nhìn khác cho thấy đĩa vật chất xích đạo của Pan chụp bởi tàu Cassini. Ảnh:NASA/JPL-Caltech

Sự thiếu vắng các mảnh vỡ ở vành đai là lý do khiến các nhà khoa học dự đoán sự tồn tại của Pan vào đầu những năm 1980. Tuy nhiên, vệ tinh nhỏ này chưa được khám phá chính thức mãi đến năm 1990, khi nhà nghiên cứu Mark Showalter và đồng nghiệp xem xét hình ảnh từ tàu vũ trụ Voyager 2 và tìm ra vệ tinh tồn tại ở khoảng trống này.

Khi tàu vũ trụ Cassini lướt qua hệ thống vệ tinh sao Thổ, các nhà khoa học có cơ hội quan sát cận cảnh Pan. Những hình ảnh trước đây cho thấy nó là một vật thể có dạng quả óc chó.

Hình ảnh mới chi tiết hơn chỉ ra vệ tinh được bao quanh bởi một cái đĩa, được gọi là đĩa bồi tụ xích đạo. Đó là một lớp mỏng và mịn những hạt vật chất của vành đai gắn chặt vào vùng xích đạo của Pan bằng lực hấp dẫn yếu ớt của nó.

"Điều này khác xa những dấu chấm vô vị mà tôi từng theo dõi vào năm 1990 qua ảnh chụp của tàu Voyager. Thật vui khi cuối cùng cũng được quan sát cận cảnh vệ tinh Pan", Showalter từ Viện nghiên cứu SETI ở California, cho biết.

Trong một nghiên cứu năm 2007 xuất bản trên tạp chí Science, Porco đề xuất ý kiến cho rằng chiếc đĩa mỏng được hình thành từ lâu, trước khi vệ tinh hút vật chất của vành đai sao Thổ.

Pan không phải trường hợp duy nhất có hình dạng kỳ lạ, một vệ tinh nhỏ khác là Atlas cũng mang một hình dạng tương tự với cùng lý do.