Phóng viên (PV):Thưa đồng chí, cách đây hơn 5 năm, Thường vụ QUTƯ ban hành Chỉ thị 124 mang đến luồng sinh khí mới, kỳ vọng lớn về bước đổi mới GDCT trong toàn quân theo hướng hiệu quả, thực chất. Đến nay, sự kỳ vọng đã trở thành hiện thực như thế nào?

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA: Chúng tôi thấy rằng, Thường vụ QUTƯ đánh giá rất cao về vị trí, ý nghĩa, cũng như kết quả đạt được khi thực hiện Chỉ thị 124. Đây là một chỉ thị hết sức cần kíp, được ban hành đúng thời điểm, có ý nghĩa toàn diện trên nhiều phương diện, nhất là trong củng cố, giữ vững trận địa chính trị tư tưởng, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị. 5 năm qua, Chỉ thị 124 được các cấp ủy, chỉ huy tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện quyết liệt, tạo chuyển biến mạnh mẽ về chất trong thực hiện nhiệm vụ GDCT ở từng cơ quan, đơn vị.

Trên cơ sở nội dung, tinh thần của Chỉ thị 124, nhiều đề án, thông tư, cuộc vận động... được ban hành, triển khai thực hiện và phát huy hiệu quả, như: Đề án của Bộ Quốc phòng về “Đổi mới công tác GDCT tại đơn vị trong giai đoạn mới”, “Hiện đại hóa các cơ quan báo chí Quân đội giai đoạn 2014-2018”, “Quy hoạch và xây dựng các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp trong Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2011-2015”; Thông tư số 104 Quy định về chế độ, định mức, tiêu chuẩn đời sống văn hóa, tinh thần trong Quân đội nhân dân Việt Nam; Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”... Công tác GDCT tư tưởng luôn xuyên suốt, chủ đạo trong mọi hoạt động của toàn quân, trên từng lĩnh vực nhiệm vụ công tác, bám sát nhiệm vụ chính trị và hoạt động của bộ đội; nâng cao bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm cho bộ đội; chủ động phòng, chống, làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội, không ngừng nâng cao bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc, quân đội thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

PV: Đó là bức tranh tổng thể về kết quả thực hiện Chỉ thị 124. Trong bức tranh đó, theo đồng chí, dấu ấn gì được cho là những mảng sáng-những "nét vẽ, gam màu" chủ đạo nhất?

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA: Có rất nhiều điểm ấn tượng-nhiều kết quả tiêu biểu, xuất sắc trong thực hiện Chỉ thị 124, nổi bật là:

Trước hết, Chỉ thị 124 giúp cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chức năng các cấp nhận thức đúng, đủ hơn vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng và xác định rõ là nội dung trọng yếu trong xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị. Các cấp đều có nghị quyết chuyên đề và kế hoạch triển khai thực hiện cụ thể trong 5 năm và từng năm. Cùng với đó, chỉ thị giúp huy động mọi lực lượng tham gia vào công tác GDCT, có sự vào cuộc đồng bộ của cấp ủy, chỉ huy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chức năng các cấp; sự tham gia tích cực của cán bộ, đảng viên và quần chúng, sự phối hợp chặt chẽ giữa quân đội với ban, bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương, giữa các đơn vị với cấp ủy, chính quyền địa phương, nhân dân và gia đình cán bộ, chiến sĩ.

Thứ hai, đó là những phát triển tự thân trong nội hàm các nhân tố, thành tố của quá trình GDCT. Có nghĩa, kết quả GDCT đạt được là một thành công; đồng thời, kết quả đổi mới các thành tố, nhân tố của quá trình này (đạt được ở trình độ, cấp độ cao hơn) cũng chính là thành quả to lớn, rất đáng trân trọng, ghi nhận; là nền tảng vững chắc cho các bước đổi mới, nâng cao chất lượng GDCT trong giai đoạn tiếp sau.

Nói rõ hơn là, sau 5 năm thực hiện Chỉ thị 124, tất cả các thành tố của quá trình GDCT: Chủ thể-đối tượng, chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức, điều kiện phương tiện... đều có sự đổi mới, tiến bộ hơn so với trước. Ví như, chủ thể GDCT hiện nay có số lượng đông đảo hơn, chất lượng bảo đảm hơn. Theo đánh giá của TCCT, đội ngũ cán bộ GDCT nói chung, giảng dạy chính trị nói riêng ở cơ sở về cơ bản đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ, đạt khá, giỏi trên 90%; trên 50% trong số đó sử dụng tốt công nghệ thông tin... Hay nội dung GDCT hiện nay được đánh giá là sâu sắc toàn diện hơn; bảo đảm tính định hướng, tính tư tưởng, tính thời sự và sát đối tượng; phương pháp GDCT vận hành đổi mới theo hướng hiện đại, phát huy cao nhất vai trò chủ động, tích cực của đối tượng; hình thức GDCT ở các đơn vị cũng phong phú, đa dạng hơn trước; điều kiện, phương tiện, cùng các yếu tố bảo đảm cũng ngày càng thuận lợi... Ngoài ra, quy trình GDCT ở các cơ quan, đơn vị đã được vận hành nền nếp, thống nhất theo chỉ đạo của trên; bảo đảm đầu cuối: Từ khâu chuẩn bị, tổ chức thực hành GDCT; kiểm tra đánh giá; phúc tra, phúc khảo; báo cáo tổng kết, đúc rút kinh nghiệm; định hướng, chỉ đạo trở lại thực tiễn GDCT...

Thứ ba, đó là bước chuyển về chất trong kết quả GDCT toàn quân. Ở đây, kết quả không đơn thuần được hiểu là những con số (được tổng hợp sau kiểm tra GDCT), mà kết quả nhận thức chính trị, ý thức chính trị, bản lĩnh chính trị, độ nhạy cảm chính trị... của cán bộ, chiến sĩ toàn quân được nâng lên rõ rệt. 5 năm qua, trước những diễn biến phức tạp của tình hình và yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, Đảng bộ Quân đội và toàn quân luôn thống nhất ý chí và hành động, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức; gắn bó máu thịt với nhân dân; ra sức huấn luyện giỏi, kỷ luật nghiêm, SSCĐ cao, vượt mọi hy sinh, gian khổ, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, luôn làm sáng đẹp hơn hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ trong lòng nhân dân.

Thứ tư, cùng với những kết quả nêu trên, tôi cho rằng việc cấp ủy, chỉ huy các cấp đã có nhiều kinh nghiệm, đúc rút được những bài học quý báu trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Chỉ thị 124 cũng là một thành công lớn-là kết quả quan trọng, làm tiền đề cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức GDCT thời gian tới.

PV: Thưa đồng chí, chúng ta đã có những thành công làm tiền đề, lại có nhiều bài học kinh nghiệm quý báu làm hành trang, chắc chắn thời gian tới, công tác GDCT sẽ gặp nhiều thuận lợi?

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA: Đúng là kết quả đạt được từ quá khứ và hiện tại sẽ trở thành nền tảng và là động lực cho tương lai, đúng là kinh nghiệm hay sẽ được "mang theo" như hành trang để đồng hành, bước tiếp vào thực tiễn... Thế nhưng, chất lượng GDCT trong quân đội ta không dừng lại ở những cái đích cụ thể, không thể lượng hóa bằng sự hài lòng, mà liên tục đặt ra những yêu cầu ngày càng cao hơn. Hơn thế, chính thực tiễn cũng đang đặt ra nhiều thời cơ, thuận lợi, lẫn khó khăn, thách thức cho công tác GDCT; đòi hỏi mỗi cấp ủy, cơ quan, đơn vị, từng cán bộ, đảng viên phải nhận thức đầy đủ, kiên quyết không được có tư tưởng thỏa mãn, dừng lại, càng không được lơ là, chủ quan, xem nhẹ, buông lỏng mặt công tác đặc biệt quan trọng này.

Xin đơn cử thế này. Những năm gần đây, trước sự bùng nổ của công nghệ thông tin, đặc biệt là công nghệ truyền thông internet; các luồng thông tin đa dạng, nhiều chiều hàng ngày, hàng giờ tác động đến nhận thức tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ. Hay, trước diễn biến mau lẹ của tình hình thế giới, khu vực; vấn đề đối tượng, đối tác chuyển hóa khó lường; trước những mưu đồ, hành động bành trướng và phô trương sức mạnh quân sự của một số quốc gia;... thì công tác GDCT để bộ đội an tâm tư tưởng, nâng cao cảnh giác cách mạng, SSCĐ; có niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cuộc chiến tranh chính nghĩa, bảo vệ Tổ quốc trong tương lai... là công việc đòi hỏi rất cao về mặt nội dung, phương pháp, nghệ thuật, và nhất là tính thuyết phục đối tượng.

Tác động của mặt trái kinh tế thị trường, tiêu cực trong đời sống xã hội; âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch ngày càng tinh vi, nham hiểm, xảo quyệt; yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và xây dựng quân đội đặt ra ngày càng cao; đời sống của bộ đội, nhất là các đơn vị ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo còn nhiều khó khăn. Hơn nữa, những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngày càng hiện hữu, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống tinh thần của cán bộ chiến sĩ... Do đó, làm gì để quản lý, giáo dục cán bộ, chiến sĩ nhận thức đúng, đủ thực tiễn xã hội; làm gì để giữ vững bản lĩnh chính trị, tránh không bị dao động tư tưởng, không bị ảnh hưởng tiêu cực đạo đức, lối sống cho các đối tượng quản lý, thuộc quyền là "bài toán thực tiễn" vô cùng hóc búa đối với mỗi cấp ủy, chỉ huy.

PV: Ngoài những nguyên nhân khách quan như đồng chí vừa chỉ rõ, còn những thành tố, nguyên nhân nào khác ảnh hưởng đến hiệu quả GDCT hiện nay?

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA: Trước hết, cần thấy rằng công tác GDCT còn có những hạn chế, khuyết điểm và cũng có những biểu hiện tiêu cực nhất định. Đó là căn bệnh thành tích, báo cáo sai sự thật, che đậy khuyết điểm; tình trạng lười đọc, lười học, chạy điểm, xin điểm GDCT còn diễn ra ở một số nơi. Đặc biệt là những biểu hiện hình thức đối phó trong tổ chức kiểm tra, đánh giá nhận thức chính trị; tình trạng "nuôi gà chọi" để đi thi đấu ở các hội thi, hội thao cán bộ chính trị giỏi, thi giảng dạy chính trị... ở các cấp, các ngành.

Những biểu hiện tiêu cực nêu trên là nguyên nhân dẫn đến kết quả GDCT ở nhiều đơn vị không đạt thực chất. Minh chứng trên thực tế là nhận thức của một số đối tượng trong cơ quan, đơn vị về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, về tình hình nhiệm vụ, đối tượng, đối tác của cách mạng, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch chưa đúng, chưa đủ, chưa sâu sắc. Trước những tình huống phức tạp, nhạy cảm còn có biểu hiện lúng túng, thụ động. Đặc biệt là tình hình vi phạm pháp luật, kỷ luật ở những đơn vị này khá cao.

Đó là vấn đề tiêu cực, còn khuyết điểm, hạn chế trong công tác GDCT hiện nay chủ yếu nằm ở khâu nhận thức; ở việc tham mưu, đề xuất đạt hiệu quả chưa cao; việc xây dựng kế hoạch, chương trình GDCT còn thụ động, máy móc, thiếu sáng tạo. GDCT ở một số nơi chưa thật sự phong phú, sinh động, hấp dẫn bộ đội; còn sơ cứng, đơn điệu, thụ động,... Ở đây, cần kíp nhất là phải tổ chức quán triệt, giáo dục tuyên truyền bằng nhiều hình thức, thống nhất nhận thức mọi đối tượng, chống tư tưởng khoán trắng công tác GDCT cho đội ngũ cán bộ chính trị các cấp. Trong GDCT phải đặc biệt coi trọng giáo dục qua thực tiễn và bằng phương pháp nêu gương tốt; chú ý kết hợp các phương pháp truyền thống và hiện đại, không tuyệt đối hóa công nghệ thông tin.

PV:Việc đấu tranh, khắc phục hạn chế có lẽ chỉ là những đầu việc cụ thể trong hệ thống các giải pháp đồng bộ, nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng GDCT thời gian tới. Chúng tôi rất mong được nghe đồng chí thông tin thêm về các giải pháp, biện pháp trọng yếu nhất?

Trung tướng NGUYỄN TRỌNG NGHĨA: Tôi cho rằng, trong tình hình hiện nay, các cấp ủy, chỉ huy cần xác định đúng vị trí, vai trò, tầm quan trọng của mặt công tác này. Theo đó, dù trong thời kỳ nào, điều kiện hoàn cảnh ra sao, thì GDCT cũng luôn giữ vị trí quan trọng hàng đầu trong toàn bộ hoạt động công tác tư tưởng. Hiện nay, GDCT là nhằm tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của toàn quân, góp phần giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội, không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Hiệu quả GDCT phải được thể hiện cụ thể bằng sự nhận thức thống nhất, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị, mệnh lệnh của QUTƯ, Bộ Quốc phòng; tinh thần khắc phục khó khăn, sẵn sàng vượt qua gian khổ hy sinh để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao,...

Cùng với đó, công tác GDCT phải xuyên suốt trong mọi nhiệm vụ gắn liền và trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác, lĩnh vực hoạt động; gắn chặt với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong quân đội. Cụ thể hơn, cần tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả các đề án, thông tư, kế hoạch đã được phê duyệt; tập trung đổi mới toàn diện công tác GDCT, đột phá vào đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp, kịp thời khắc phục khâu yếu, mặt yếu, tạo bước chuyển biến mới về chất lượng, hiệu quả công tác GDCT.

Một vấn đề vốn có tính nguyên tắc, nhưng vẫn xin nhắc lại một lần nữa: Công tác GDCT phải được xác định là nhiệm vụ của cấp ủy các cấp; chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy thống nhất chỉ đạo, điều hành; cơ quan chính trị tham mưu, đề xuất tổ chức thực hiện. Mọi cấp, mọi ngành, mọi người đều phải tham gia làm tốt công tác GDCT, trong đó đội ngũ cán bộ chính trị là nòng cốt. Phải gắn hiệu quả GDCT với kết quả bình xét, phân tích chất lượng đảng viên, tổ chức đảng và công tác thi đua khen thưởng, đề bạt bổ nhiệm cán bộ. Cùng với đó, cần tăng cường phối hợp với các ban, bộ ngành Trung ương, cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương và gia đình quân nhân để phát huy sức mạnh tổng hợp nhằm nâng cao chất lượng công tác GDCT tại đơn vị; thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác GDCT đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

PV:Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!