'Mốc định mệnh' 2018: Ô tô giở chiêu 'làm giá', ép khách bị trả giá đau

Xu hướng nhập khẩu xe CBU dưới 9 chỗ ngồi đang giảm cực mạnh trong những tháng cuối năm 2017. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong tháng 11, lượng nhập xe dưới 9 chỗ về Việt Nam chỉ là 590 chiếc, trung bình mỗi ngày chỉ 20 chiếc, giảm hơn 6.000 chiếc so với cùng kỳ.

Làn sóng giảm xe nhập này bắt đầu tư giữa 2017 và trầm trọng hơn trong những tháng cận kề Tết. Xe nhập giảm mạnh chủ yếu do nhu cầu giảm, người dân có tâm lý chờ đợi 2018 khi thuế nhập khẩu xe từ ASEAN về 0%. Trong bối cảnh đó, các hãng xe sản xuất, lắp ráp trong nước đã “thổi bùng” lên làn sóng giảm giá sâu nhằm giữ thị phần khiến các dòng xe ngoại cũng phải chùn chân trước thị trường Việt Nam.

Cận kề năm 2018, khan hiếm xe vì sao?

Chỉ còn 12 ngày nữa, thị trường ô tô Việt chính thức phải đối mặt với "mốc định mệnh” - 2018. Trong lúc này, trên thị trường lại ghi nhận những diễn biến lạ. Cụ thể, nhiều khách hàng cho rằng họ bị các hãng xe huỷ đơn, ngưng ký hợp đồng bán xe.

Một vài nhà nhập khẩu cho rằng, 2018 giá xe sẽ không giảm sâu, thậm chí là giữ giá do tình trạng khan hiếm nguồn cung. Những người kỳ vọng sẽ mua được xe giá rẻ nhập từ ASEAN ngay đầu năm 2018 có thể sẽ “vỡ mộng”. Trong khi đó, với các điều kiện siết chặt nhập khẩu ô tô trong NĐ 116 của Chính phủ, các xe giá rẻ từ ASEAN khó có thể ồ ạt tràn vào Việt Nam. Còn các xe ngoài ASEAN như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản…thì giá vẫn cao do thuế nhập khẩu vẫn giữ ở mức 51-70%.

Xe nhập khan hàng dịp cuối năm

Đại diện Ford Việt Nam đã yêu cầu các đại lý ngưng nhận đặt hàng hai mẫu xe Ford Ranger và Explorer vì chưa có đủ nguồn cung. Do đó, trong quý 1/2018 hàng sẽ rất khan hiếm và chưa dám chắc được các mẫu xe này được nhập thế nào trong quý 2 hay quý 3/2018. Hãng xe này còn cho biết, nguyên nhân khan hiếm là do Nghị định 116 với những quy định ngặt nghèo về nhập khẩu xe ô tô vào Việt Nam.

Toyota Việt Nam cũng dự báo, nhiều loại xe nhập khẩu bị ảnh hưởng, lớn nhất là các mẫu xe Fortuner, Yaris và Wigo. Thực tế, nhiều đại lý Toyota đã phải đàm phán lại với khách đặt các mẫu xe mới như Fortuner máy dầu số tự động, Wigo do không thể đảm bảo trước thời gian chính xác xe sẽ được thông quan.

Công ty Honda Việt Nam cũng chưa thể nói trước về thời điểm những lô CR-V tiếp theo về nước. Đại diện hãng cho biết, nếu những quy định chi tiết tại Nghị định 116 được làm rõ ngay cuối năm 2017 thì ít nhất đầu tháng 3/2018 mới có hàng.

Các hãng xe khác như Chevrolet, Mitsubishi có nguồn xe nhập từ Thái Lan cũng án binh bất động cho rằng bị vướng mắc giấy tờ liên quan đến NĐ 116 có hiệu lực từ 1/1/2018.

“Đổ vạ” cho NĐ 116, tuy nhiên, theo chuyên gia trong ngành thì nguyên nhân khan hiếm hàng là do các DN này tự cân đo bài toán lợi ích, không muốn tồn kho dồn sang năm mới sẽ lỗ nặng đã ngừng nhập. Thực tế, năm 2017, thuế nhập khẩu xe từ ASEAN về Việt Nam vẫn là 30% trong khi 1/1/2018 sẽ về 0%. Nếu nhập xe trong thời điểm sát nút này giá xe sẽ cao để sang năm 2018 sẽ không thể cạnh tranh bởi khi đó thuế nhập khẩu đã về 0%. Cùng với cách tính thuế chồng thuế của Việt Nam, khi thuế nhập khẩu giảm thì thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ giảm theo đáng kể dẫn đến giá xe giảm.

Ông Trần Bá Dương, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Ô tô Trường Hải (Thaco) cho biết, có tình trạng DN tạm ngừng xe dịp cuối năm này do lo ngại tồn kho dẫn đến chênh lệch giá bán với năm 2018.

"Ngay Thaco cũng không cớ gì đi nhập khẩu xe trong năm 2017 để đóng thuế 30%, sau đó qua năm 2018 lại cạnh tranh với chính mình khi chỉ chịu thuế nhập khẩu 0%. Hiện đa số vẫn chào xe rồi nhận đặt hàng sau 1/1/ 2018”, ông Dương nói.

Năm 2017, thị trường ô tô lại không tăng trưởng, trong đó có lý do khách hàng chờ giảm giá nhưng lý do lớn hơn là khả năng mua sắm của người dân giảm sút. Vì vậy, khi các doanh nghiệp nhập khẩu số lượng lớn, dẫn đến hàng tồn nếu không bán hết, sang năm giảm thuế, sẽ có nguy cơ lỗ nên các hãng xe thi nhau giảm giá. Các doanh nghiệp đã giảm giá đến mức bằng với giá khi tính thuế nhập khẩu 0%.

Cơ hội cho xe lắp ráp trong nước giành thị phần

Cuộc chiến giá xe năm 2018 sẽ rất khốc liệt, nhiều khả năng phần thắng sẽ thuộc về các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước, tỷ lệ nội địa hoá cao

Bài toán lợi ích của các DN ô tô này giống như “con dao hai lưỡi” có thể ít rủi ro cho DN, mang lại lợi nhuận nhưng cũng có nguy cơ mất thị phần về lâu dài nếu như tình trạng huỷ đơn khách hàng kéo dài, nguồn cung không có.

Đặc biệt khi các hãng xe “chơi dao” như vậy sẽ khiến những người có tâm lý chờ đợi xe năm 2018 thất vọng và tìm về các loại xe lắp ráp, sản xuất trong nước. Xe trong nước không khan hiếm, có cơ hội giảm giá vì từ năm 2018, thuế nhập khẩu hàng trăm linh kiện cũng được giảm về 0%.

Hơn nữa, với những điều kiện nhập xe của Nghị định 116 như yêu cầu có giấy chứng nhận về xuất xứ, kiểu loại được chứng nhận bởi cơ quan nước ngoài; các lô hàng về phải kiểm tra theo quy định; kiểm tra các kiểu loại về khí thải và an toàn giao thông theo quy định.

Các quy định này giống như “kết liễu” cho các DN xe hơi chỉ chăm chăm vào nhập khẩu, kiếm lời trên thị trường Việt Nam mà không chịu đầu tư bài bản vào sản xuất, lắp ráp, nâng cao nội địa hoá, tạo việc làm. Cánh cửa ngày càng hẹp với xe nhập nhưng lại càng mở ra với các DN đầu tư lớn và phát triển lâu dài tại Việt Nam.

Ông Lê Dương Quang, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đánh giá với khung chính sách mới cho ngành ô tô (Nghị định 116, Nghị định 125) đã góp phần bảo vệ thị trường trong nước, các doanh nghiệp “ngược dòng” như Thaco, Hyundai Thành Công, Vinfast.

Theo đúng nguyên tắc thì tự sản xuất, nội địa hoá càng cao thì giá thành càng rẻ. Đặc biệt, Bộ Tài chính mới đây đã thống nhất phương án miễn thuế tiêu thụ đặc biệt cho phần nội địa hoá tức các phụ tùng, linh kiện được sản xuất trong nước. Thuế nhập khẩu nhiều loại linh kiện cũng được giảm về 0% theo Nghị định 125 của Chính phủ.

"Giá xe đến tay người tiêu dùng được cấu thành từ hai yếu tố, giá thành sản xuất và các loại thuế phí. Với việc ưu đãi về thuế, các loại xe của sản xuất, lắp ráp trong nước sẽ có ưu thế về giá so với xe nhập khẩu”, ông Dương nói.

Ông Nguyễn Minh Đồng, cựu chuyên gia thiết kế máy ô tô của hãng Volkswagen cũng cho rằng lợi thế đang đường dành cho các DN trong nước. Dư địa giảm giá cho các doanh nghiệp lắp ráp trong nước vẫn còn. Tuy nhiên, mức giảm sẽ chỉ “nhỏ giọt”.

Ông Trần Bá Dương nhận định, năm 2018 là cột mốc mà thuế nhập khẩu xe từ ASEAN. Công thức đánh thuế ở Việt Nam là thuế chồng thuế tức là xe nhập về, sẽ áp thuế nhập khẩu. Rồi đánh thuế thu đặc biệt trên giá xe nhập cộng thuế nhập khẩu. Tiếp tục, xe sau khi được cộng hai loại thuế trên sẽ được lấy làm giá tính thuế VAT… nên khi thuế nhập khẩu về 0% và giá thành xe giảm rất đáng kể.