Nghị quyết khẳng định, mục tiêu: “Thực hiện tiến trình HNKTQT, giữ vững ổn định chính trị-xã hội nhằm tăng cường khả năng tự chủ của nền kinh tế, mở rộng thị trường, tranh thủ thêm vốn, công nghệ, tri thức, kinh nghiệm quản lý, bảo đảm phát triển nhanh và bền vững, nâng cao đời sống nhân dân; bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”.

Dưới góc độ xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), an ninh nhân dân (ANND), bảo vệ Tổ quốc, có thể thấy cơ hội từ quá trình chủ động và tích cực HNKTQT trên các khía cạnh sau đây:

HNKTQT một cách chủ động và tích cực sẽ được tiếp cận thị trường hàng hóa và dịch vụ ở tất cả các nước. Việc mở rộng thị trường xuất khẩu là một trong những yếu tố quan trọng bảo đảm cho sự tăng trưởng kinh tế. Sự tăng trưởng kinh tế sẽ tạo điều kiện để tăng cường tiềm lực QP, AN, nhất là tiềm lực kinh tế quân sự, tiềm lực quân sự; tạo ra khả năng thực hiện từng bước hiện đại hóa QP, đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa vũ khí trang bị kỹ thuật của Quân đội nhân dân (QĐND) và Công an nhân dân (CAND).

HNKTQT một cách chủ động và tích cực đòi hỏi phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế, các thiết chế quản lý, cải thiện môi trường kinh doanh. Đây là điều kiện rất quan trọng để phát huy tiềm năng của các thành phần kinh tế trong nước, thu hút đầu tư nước ngoài, tiếp nhận vốn, công nghệ sản xuất và kinh nghiệm quản lý, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH), bảo đảm tăng trưởng kinh tế. Từ đó sẽ tạo ra điều kiện để tăng cường tiềm lực QP, AN, nhất là tạo ra nguồn nhân lực mới-sản phẩm của quá trình CNH, HĐH cho sự nghiệp xây dựng nền QPTD, ANND, xây dựng QĐND, CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

HNKTQT một cách chủ động và tích cực, chúng ta có được vị thế bình đẳng như­ các thành viên khác trong cộng đồng quốc tế, có điều kiện đấu tranh nhằm thiết lập một trật tự kinh tế mới công bằng hơn, có điều kiện để bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc. Việc bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc về mặt kinh tế sẽ tạo ra điều kiện bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc trên các mặt khác. Sự độc lập về kinh tế không chỉ là điều kiện bảo đảm cho sự độc lập về chính trị mà còn tạo thế cho hoạt động đối ngoại, kể cả đối ngoại quân sự, QP, nhờ đó sẽ đem lại cho chúng ta sức mạnh mới trong xây dựng nền QPTD, ANND, bảo vệ Tổ quốc, gắn kết chặt chẽ hơn giữa kinh tế, QP, AN và đối ngoại.

HNKTQT một cách chủ động và tích cực không chỉ tạo khả năng tăng cường hợp tác quốc tế về thương mại, đầu tư, mà còn tạo điều kiện cho nước ta tiếp thu khoa học và công nghệ tiên tiến, nhất là dưới sự phát triển như­ vũ bão của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại. Sự phát triển của kinh tế thương mại, dịch vụ, đầu tư… sẽ làm cho thị trường hàng hóa phục vụ QP, AN ngày càng phong phú hơn, tạo điều kiện trong quan hệ trao đổi, đầu tư­, đổi mới công nghệ, từng bước hiện đại hóa vũ khí trang bị kỹ thuật quân sự, tăng cường hiện đại hóa QP, hiện đại hóa quân đội, công an, tăng cường sức mạnh QP, AN, bảo vệ Tổ quốc.

Tuy nhiên, HNKTQT cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với việc xây dựng nền QPTD, ANND, bảo vệ Tổ quốc. HNKTQT có nghĩa là chúng ta đã đi vào xu thế chung của thế giới-xu thế hội nhập, cùng vào một “sân chơi chung”. Về khách quan, do bị chế ­ước bởi những định chế chung nên tính phụ thuộc lẫn nhau sẽ ngày càng sâu sắc hơn. Điều đó không chỉ đe dọa đến sự độc lập về kinh tế, chính trị, làm gia tăng tính chất, nội dung, hình thức của cuộc đấu tranh giữa định hướng xã hội chủ nghĩa với xu hướng tự phát theo tư­ bản chủ nghĩa, mà còn gia tăng sự phụ thuộc của an ninh quốc gia vào an ninh khu vực, an ninh thế giới.

HNKTQT, chúng ta sẽ tham gia vào môi trường thông tin rộng lớn, với sự phát triển của khoa học và công nghệ hiện đại, các phương tiện công nghệ cao như­ mạng internet, làm cho “biên giới” quốc gia không còn chỉ là lãnh thổ, không phận, hải phận, mà đã xuất hiện khái niệm “biên giới mềm”, “biên giới thông tin”. Quan niệm về “an ninh phi truyền thống” xuất hiện và vấn đề bảo vệ an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh tư tưởng văn hóa và an ninh xã hội phải được đặt ra đúng mức. Vấn đề kiểm soát, phát hiện, ngăn chặn những cuộc xâm nhập, “tiến công mềm” từ bên ngoài trên các mặt kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa phải được đặt ra một cách nghiêm túc, cấp thiết hơn.

HNKTQT, chúng ta không thể không chịu ảnh hưởng của sự “phân phối” lợi ích toàn cầu không đồng đều, đặc biệt đối với nước ta từ một nền kinh tế phát triển ở trình độ thấp. Sự “phân phối” không đồng đều cũng có thể diễn ra ngay trên đất nước ta, một bộ phận dân cư­ sẽ được hưởng lợi ít hơn. Do sự tác động tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa, do một số doanh nghiệp bị phá sản trong quá trình cạnh tranh và cũng có thể do những chính sách bảo đảm phúc lợi và an sinh xã hội chưa phù hợp. Từ đó làm gia tăng sự phân hóa giàu-nghèo, dẫn đến những “rạn nứt” trong các quan hệ xã hội, thách thức sự ổn định và sự đồng thuận trong xã hội, ảnh hưởng tiêu cực đến việc xây dựng tiềm lực và thế trận QPTD, ANND, nhất là xây dựng “thế trận lòng dân”.

HNKTQT, thông qua các hiệp định song phương, đa phương, dòng đầu tư nước ngoài vào nước ta sẽ ngày càng lớn hơn, nhất là việc hình thành và mở rộng các khu kinh tế trọng điểm, khu công nghiệp tập trung, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài lớn. Trong những điều kiện đó thì vấn đề bảo đảm QP, AN trên cả đất liền, biển, đảo, trong các khu kinh tế sẽ khó khăn, phức tạp hơn. Trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư­ nước ngoài thì việc tổ chức và hoạt động của lực lượng tự vệ, an ninh sẽ có nhiều khó khăn, vướng mắc.

Để triệt để tận dụng các cơ hội nhằm phát triển nền kinh tế đất nước, làm cơ sở cho việc xây dựng và củng cố nền QPTD, ANND, bảo vệ Tổ quốc, đồng thời hạn chế thấp nhất các thách thức, nguy cơ, chúng ta cần thực hiện tốt một số giải pháp chủ yếu sau đây:

Một là, phải làm cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nhận thức ngày càng đầy đủ hơn, toàn diện hơn, sâu sắc hơn về tính tất yếu khách quan của việc chủ động và tích cực HNKTQT; bên cạnh những cơ hội lớn, chắc chắn sẽ phải đối mặt với những thách thức không nhỏ trong xây dựng và củng cố nền QPTD, ANND, bảo vệ Tổ quốc. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XII) nhấn mạnh: “Kết hợp tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và tính tất yếu của HNKTQT với tăng cường công tác giáo dục, nâng cao cảnh giác cách mạng cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, nhận rõ âm mưu và hoạt động của các thế lực thù địch lợi dụng hội nhập quốc tế để tiến hành chiến lược “diễn biến hòa bình” chống phá đất nước ta”. Từ đó, tiếp tục đổi mới tư­ duy về QP, AN, nhất là tư­ duy về xây dựng tiềm lực và thế trận QPTD, ANND, tư­ duy về mối quan hệ ngày càng gắn bó khăng khít, vừa hỗ trợ, vừa tạo điều kiện cho nhau, thúc đẩy lẫn nhau giữa kinh tế với QP, AN và đối ngoại.

Hai là, trên cơ sở “bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng đối với tiến trình HNKTQT… Nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước… trong tiến trình HNKTQT”, như nghị quyết đã khẳng định, cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với QP, AN trong xác định những quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách bảo đảm sự kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với xây dựng và củng cố QP, AN; bảo đảm cho mỗi bước phát triển kinh tế, từ việc tận dụng thời cơ của quá trình chủ động và tích cực HNKTQT là một bước tăng cường QP, AN, cả tiềm lực và thế trận.

Nghị quyết cũng nhấn mạnh: “Tăng cường tiềm lực QP, AN, củng cố thế trận QPTD, ANND, đặc biệt là xây dựng thế trận lòng dân vững chắc”. Không vì quá nhấn mạnh đến tăng trưởng kinh tế mà xao nhãng, xem nhẹ việc củng cố QP, AN. Ngược lại, không được tuyệt đối hóa vấn đề QP, AN làm ảnh hưởng đến sự phát triển, tăng trưởng kinh tế, nhất là việc thu hút đầu tư­ vốn, công nghệ, kỹ thuật và kinh nghiệm quản lý từ nước ngoài; phải “kết hợp tốt nhiệm vụ QP, AN với phát triển kinh tế và HNKTQT” như nghị quyết đã khẳng định.

Ba là, kết hợp chặt chẽ giữa phát huy tối đa sức mạnh nội lực, tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, ý chí tự lực, tự cường của dân tộc ta, của nhân dân ta với phát huy sức mạnh ngoại lực trong xây dựng, phát triển kinh tế với củng cố, tăng cường QP, AN; kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế với QP, AN và đối ngoại, nhất là đối ngoại quân sự, QP. Phát huy tối đa khả năng của hoạt động đối ngoại quân sự, QP không chỉ đối với quá trình phát triển kinh tế của đất nước mà còn đối với cả quá trình xây dựng và củng cố nền QPTD, ANND, bảo vệ Tổ quốc. Việc HNKTQT chủ động và tích cực, ngày càng sâu hơn, đòi hỏi tư­ duy về kết hợp sức mạnh nội lực với sức mạnh ngoại lực, kết hợp kinh tế với QP, AN và đối ngoại càng phải được từng bước đổi mới. Phát huy vai trò của QP, AN và đối ngoại trong việc tạo môi trường hòa bình, ổn định, “trong ấm, ngoài êm” cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Bốn là, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, thường xuyên tiếp xúc, trao đổi, hợp tác với các tổ chức kinh tế nước ngoài bảo đảm vừa có đức, vừa có tài, vừa “hồng" vừa “chuyên”, vừa có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, vừa có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng cả yêu cầu phát triển kinh tế với củng cố QP, AN. Trong điều kiện Việt Nam đã chủ động và tích cực HNKTQT thì yêu cầu về phẩm chất và năng lực của đội ngũ cán bộ lại chính là ở khả năng nắm bắt và tận dụng thời cơ lớn với việc hạn chế những thách thức đối với QP, AN, bảo đảm cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc tiếp tục phát triển, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.