Thực hư việc tham gia bảo hiểm xã hội không bằng lãi gửi tiết kiệm

Theo các cách tính toán này nếu không đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) mà gửi tiết kiệm số tiền này trong 30-40 năm thì tiền lãi mỗi tháng, chưa kể tiền gửi tiết kiệm gốc sẽ nhiều hơn tiền lương hưu.

Liên quan đến vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm UB các vấn đề Xã hội của Quốc hội phân tích: Nhìn về con số thấy rằng, ở mặt nào đó gửi tiết kiệm tốt hơn là tham gia BHXH. Nhưng khi người lao động tham gia vào quỹ BHXH đóng 8% thì nhà nước, doanh nghiệp đóng 18%. Khi tham gia BHXH thì người lao động không chỉ hưởng lương hưu hoặc là khi chết được hưởng tử tuất mà người lao động còn được hưởng chính sách BHYT. Đây là chính sách rất nhân văn của xã hội chúng ta. Theo quy định của pháp luật, nhà nước bảo hộ khi mà tiền lương danh nghĩa nhận được của người về hưu mà bị trượt giá tăng lên làm cho sức mua của đồng tiền giảm đi thì nhà nước bù đắp để đảm bảo đúng giá trị thực tiền lương của người nghỉ hưu. Hơn nữa nền kinh tế phát triển thì chúng ta cũng điều chỉnh tiền lương hưu để nâng cao đời sống cho người về hưu.

Người dân vẫn băn khoăn khi tham gia BHXH tự nguyện

“Bản chất của vấn đề này rất nhân văn, không thể đem so sánh giữa gửi tiết kiệm với tham gia chính sách BHXH” – ông Bùi Sỹ Lợi nói.

Người tham gia BHXH đóng 22% nhưng đóng trên mức thu nhập do họ lựa chọn, có thể bằng tiền lương tối thiểu và sau này có thể bằng mức tiêu chuẩn giảm nghèo ở khu vực nông thôn. Theo nguyên tắc, khi tham gia BHXH là có đóng, có hưởng, đóng cao hưởng cao, đóng thấp hưởng thấp.

“Nếu không tham gia BHXH thì người lao động sẽ không được lấy khoản phí đóng của DN để “đút vào túi” bởi số tiền 14% DN sẽ phải đóng thuế thu nhập DN trên tổng số tiền này. Nếu đóng vào quỹ BHXH thì DN sẽ được tính vào chi phí DN” – ông Bùi Sỹ Lợi giải thích thêm.

Với BHXH tự nguyện, người lao động chỉ được hưởng 2 chính sách đó là chính sách hưu trí và tử tuất. Khi về già, ngoài hưởng lương hưu của BHXH tự nguyện thì họ vẫn được hưởng chính sách BHYT. “Về già chúng ta mới thấy chăm sóc sức khỏe là vấn đề vô cùng quan trọng, chi phí chăm sóc sức khỏe lớn hơn rất nhiều so với chi phí ăn, mặc, ở và đi lại” – ông Lợi nói.

Phân tích thêm về những lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện, theo ông Bùi Sỹ Lợi, ngoài việc được hưởng lương hưu thì người lao động không may qua đời thì vẫn được hưởng chính sách tử tuất cho các thân nhân của người lao động đó.

Luật BHXH qui định rõ điều kiện đóng và hưởng. Người dân tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng lương hưu trí thường xuyên, hoặc một lần nếu đủ điều kiện hoặc hưởng tuất nếu không may qua đời (các thành viên trong gia đình nếu đủ điều kiện sẽ được hưởng tiền tuất thường xuyên hoặc tuất một lần – tương đương một năm sẽ được 1,5 tháng lương tham gia đóng BHXH tự nguyện).

Làm rõ hơn về băn khoăn “gửi tiết kiệm tốt hơn tham gia BHXH”, ông Nguyễn Trí Đại – Trưởng ban Thu (BHXH Việt Nam) nói: “Nếu tính toán như vậy thì việc đóng này hưởng lợi hơn rất nhiều. Vì khi tham gia BHXH tự nguyện thì số tiền không phải ở mức cao, quyền lợi của người tham gia được Nhà nước bảo đảm, hàng năm có điều chỉnh mức đóng theo trượt giá. Rõ ràng, đây là điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện yên tâm trong việc tiền của mình được sử dụng”.

Người tham gia BHXH thương mại thường phải đóng số tiền rất lớn.

So sánh khi tham gia các loại bảo hiểm thương mại, người dân có quyền lợi rất cao, trong khi BHXH tự nguyện lại không được như vậy, ông Đại giải thích: “Việc tham gia BH ở các loại hình khác thì mức đóng một năm rất cao, có trường hợp đóng trên 100 triệu. Quỹ BHXH mang tính san sẻ chứ không phải mang vào kinh doanh giống như các loại hình bảo hiểm khác. Nếu người tham gia được lấy gần 10 tỷ thì việc đóng cũng rất cao và điều kiện ràng buộc của bảo hiểm doanh nghiệp cũng khác (ví dụ không có tiền sử bệnh, trong thời gian mua không có bệnh)”.

Sở dĩ, BHXH tự nguyện chưa được nhiều người hưởng ứng là vì công tác truyền, vận động đến người dân vẫn còn hạn chế.

“BHXH tự nguyện sẽ giúp bảo đảm cho cuộc sống của người lao động khi về già, đặc biệt là những người có thu nhập bấp bênh, khi có điều kiện tham gia BHXH tự nguyện để dành cho lúc không còn đủ sức khỏe lao động nữa. Khi đó, họ có một khoản tiền nhất định hàng tháng để đảm bảo cuộc sống tối thiểu” – ông Đại nhấn mạnh.

Theo tính toán của các chuyên gia, với những qui định về đóng - hưởng BHXH như hiện nay, một người lao động tham gia BHXH thì số tiền tích lũy được (đã bao gồm cả tiền lãi) chỉ đủ để chi trả lương hưu cho chính người đó từ 8-10 năm. Như vậy, với trung bình tuổi thọ sau độ tuổi 55 đối với nữ và 60 đối với nam hiện nay là khoảng 20 năm thì rõ ràng quyền lợi mà người lao động được hưởng là rất lớn./.