Không chỉ hoạt động các trạm BTS bất hợp pháp đặt ở ví trí cố định, hiện nay một số đối tượng đã và đang sử dụng và thực hiện phát tán các tin nhắn rác thông qua các trạm BTS di động. Các đối tượng thực hiện hành vi vi phạm đã sử dụng kỹ thuật viễn thông, công nghệ thông tin để gửi các tin nhắn rác, tin quảng cáo dịch vụ, tin nhắn giới thiệu các trang web hoạt động đánh bạc đến máy điện thoại người sử dụng, không loại trừ khả năng có các tin nhắn xác thực cho dịch vụ cung cấp xuyên biên giới vào Việt Nam hoặc tin nhắn giả mạo các tổ chức tín dụng, ngân hàng để lừa đảo người dân.

Các đối tượng sử dụng công nghệ cao để gửi các tin nhắn rác, quảng cáo dịch vụ đến người sử dụng

Trạm BTS giả có kích thước ngang chiếc vali, có thể áp chế mọi điện thoại trong tầm phủ sóng, hạ cấp mạng xuống 2G và gửi tin nhắn theo nội dung soạn thảo từ trước. Đây cũng là lý do nhiều người trong cùng một khu vực sẽ nhận được tin nhắn tương tự nhau. Từ những tin nhắn soạn trước này, các đối tượng sẽ hướng người nhận được tin nhắn nếu không hiểu biết, tỉnh táo sẽ tham gia vào các trang web xấu để thực hiện các hoạt động đánh bạc và dễ bị các nhà cái lừa đạo chiếm đoạt tài sản.

Một bộ phận của thiết bị trạm BTS giả

Theo cơ quan an ninh mạng và phòng chống công nghệ cao cho biết: Bộ thiết bị trạm BTS giả được sử dụng bao gồm một modem hỗ trợ cả băng tần 2G và 4G trùng với băng tần của nhà mạng Việt Nam, ăngten và nguồn điện. Việc điều khiển và phát tán tin nhắn được thực hiện qua phần mềm chuyên dụng trên máy tính. Mỗi thiết bị được đưa lên ô tô hoặc xe máy để di chuyển và phát tán tin nhắn tới thuê bao lọt vào vùng phủ sóng. Mỗi thiết bị BTS giả có thể phát tán tối đa 70.000 tin nhắn mỗi ngày. Những người nhận được tin nhắn này, sẽ đọc được những nội dung quảng cáo các hoạt động đánh bạc và nếu không hiểu biết, đủ tỉnh táo sẽ tham gia dưới nhiều hình thức và bị các nhà cái lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Thượng úy Đỗ Trung Hiếu, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên cảnh báo về tình trạng này: "Cơ chế hoạt động của các trạm BTS giả là lợi dụng cơ chế bảo mật yếu của mạng 2G, trong phạm vi phủ sóng sẽ can thiệp vào hệ thống sóng của 4G, làm giảm hệ thống sóng 2G, sau đó lợi dụng cơ chế không yêu cầu xác định thực đầu cuối các đối tượng sẽ phát tán những nội dung từ một hệ thống phần mềm được cài đặt sẵn trên máy tính, do các đối tượng tự soạn thảo. Trong quá trình các đối tượng di chuyển thì toàn bộ trong vùng trạm BTS giảphủ sóng thì người dân sẽ cùng nhận được một tin nhắn giống nhau"

Ông Đỗ Đình Rô, Trưởng phòng Thanh tra Bưu chính, Viễn thông và Công nghệ yhông tin, Thanh tra Bộ Thông tin & Truyền thông cho biết: "Không cần sử dụng sim, tức là các tin nhắn rác này đều được chạy qua hệ thống của doanh nghiệp viễn thông di động mà trực tiếp là từ trạm BTS giả phát thẳng vào các máy điện thoại di động. Thứ hai các thiết bị này có thể dễ dàng di chuyển ở nhiều vị trí khác nhau, thậm chí các đối tượng có thể đặt trên các phương tiện giao thông như ô tô, xe máy, dừng tại các địa điểm khác nhau để phát. Các thiết bị này có thể làm giả được nguồn gốc thông tin của người gửi tức là các đối tượng có thể gắn tên bất kỳ tổ chức, cá nhân nào đối tượng mong muốn"

Các đối tượng thường giả danh cơ quan nhà nước, ngân hàng để gửi tin nhắn giả, lừa đảo người dân

Cũng theo cơ quan an ninh mạng, việc sử dụng các trạm BTS di động để phán tán tin nhắn rác còn nguy hiểm hơn khi các đối tượng có thể sử dụng hệ thống này để giả mạo các cơ quan chính quyền như Tòa án, Công an, Viện kiểm sát để lừa đảo. Hoặc gửi các đường link của ngân hàng yêu cầu xác minh tài khoản hay thay đổi mật khẩu, các đối tượng này có thể dễ dàng thu thập thông tin của người dân để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Cũng không loại trừ các đối tượng này có thể phát tán các nội dung kích động bạo lực nhằm chống phá Đảng và Chính phủ, không thể loại trừ khả năng này vì thứ nhất là số lượng phát tán tin nhắn lớn, di chuyển được nhiều địa điểm khác nhau và có thể giả mạo được nguồn gửi.

Từ những nguy hại từ các trạm BTS giả phát tin nhắn rác này, Cục An toàn thông tin khuyến cáo người dùng tuyệt đối không mở đường link, liên kết trong tin nhắn lạ, không rõ nguồn gốc, không đăng nhập tài khoản cá nhân vào những địa chỉ này.

Đấu tranh, triệt phá các nhóm đối tượng sử dụng trạm BTS giả

Từ những phản hồi về tin nhắn rác của khách hàng sử dụng thuê bao di động smartphone cùng với việc thông qua công tác nắm tình hình địa bàn và trên không gian mạng, trong thời gian qua Lực lượng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao các tỉnh thành, phố đã phát hiện, bắt giữ nhiều nhóm đối tượng sử dụng công nghệ cao, đi đến nhiều tỉnh, thành phố phát tán hàng chục nghìn tin nhắn trái phép qua mạng viễn thông với nội dung quảng cáo cho các website đánh bạc, phục vụ hoạt động đánh bạc và lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Thực tế trong thời gian qua, tình trạng tin nhắn quảng cáo, tin nhắn lừa đảo xuất hiện không ít, đáng chú ý tin nhắn brandname (tin nhắn thương hiệu) giả mạo ngân hàng lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân, gây thiệt hại cho người dân, đồng thời gây bức xúc trong dư luận. Chỉ từ đầu tháng 3/2023 đến nay, cơ quan chức năng đã phát hiện 10 vụ sử dụng trạm BTS giả để phát tán tin rác, tin quảng cáo, tin giả mạo, lừa đảo tại 7 tỉnh, thành phố trên cả nước. Qua kiểm tra các thiết bị mà đối tượng sử dụng cho thấy, các thành phần của trạm BTS giả cũng không lưu hành tại Việt Nam nếu không có giấy phép. Tuy nhiên theo một số chuyên gia an ninh mạng, chúng có vẫn có thể được mua lậu trên các trang thương mại điện tử nước ngoài dưới dạng linh kiện rời rồi lắp ráp, với tổng chi phí vài trăm triệu đồng.

Vụ án gần đây nhất ngày 05 tháng 4 năm 2023, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao, Bộ Công an và Cục Tần số vô tuyến điện, Bộ Thông tin và Truyền thông kiểm tra xe ôtô biển kiểm soát: 98A - 446.01 đang di chuyển trên đường Dương Tự Minh theo hướng huyện Phú Lương đi thành phố Thái Nguyên thuộc tổ 01, phường Quang Vinh, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Qua kiểm tra phát hiện 02 đối tượng là Phàn Văn Thóc, sinh năm 1998, nơi đăng ký hộ khẩu thường trú thôn Lùng Vài, xã Thượng Sơn, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang và Nguyễn Văn Nghĩa, sinh năm 1981, nơi đăng ký hộ khẩu thường trú thôn Chàng, xã Việt Tiến, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang đang có hành vi sử dụng phần mềm trên máy tính, thiết bị công nghệ cao để vận hành máy móc nghi là trạm phát sóng BTS giả với mục đích can thiệp hệ thống đường truyền sóng của nhà mạng nhằm phát tán các tin nhắn có nội dung quảng cáo hoạt động đánh bạc và lừa đảo chiếm đoạt tài sản đến các thuê bao trong phạm vi phủ sóng.

Đối tượng Phàn Văn Thóc, thôn Lùng Vài, xã Thượng Sơn, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang

Thượng úy Đỗ Trung Hiếu, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên: "Khó khăn vướng mắc trong quá trình phát hiện vụ việc xảy ra tại Thái Nguyên là các đối tượng liên quan đến sử dụng trạm BTS giả thì đa số có hộ khẩu ở tỉnh ngoài, các đối tượng sử dụng các thiết bị này để phát tán trong phạm vi giáp ranh với địa bàn của đối tượng để tránh việc bị phát hiện, ngoài ra quá trình các đối tượng đi phát tán tin nhắn rác đa số đều sử dụng các thiết bị công nghệ cao và hệ thống được điều khiển từ một nơi khác, không thuộc lãnh thổ Việt Nam. Trong thời gian qua, cơ quan Công an tỉnh Thái Nguyên đã liên tục rà soát, mời gọi những người đã nhận được các tin nhắn có nội dung quảng cáo, tin nhắn rác đến làm việc, xác nhận các nội dung quảng cáo đều liên quan đến đánh bạc trên không gian mạng, các hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Qua đó, chúng tôi đã thực hiện các bước tuyên truyền, thông báo về các phương thức thủ đoạn"

Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên đã củng cố hồ sơ điều tra ban đầu, làm rõ hành vi của các đối tượng và chuyển hồ sơ vụ việc đến cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Thái Nguyên để tiếp tục điều tra, xử lý các đối tượng theo quy định của pháp luật. Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên tiếp tục phối hợp với cơ quan An ninh điều tra để điều tra mở rộng làm rõ các đối tượng khác.

Những giải pháp phòng tránh bị lừa đảo tài sản đối với người dân

Trong xu thế phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như hiện nay, với số lượng người sử dụng mạng xã hội đông đảo cùng lượng thông tin tài khoản người dùng khổng lồ đang là mảnh đất màu mỡ để tội phạm lợi dụng nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Với đặc tính không gian ảo, xuyên quốc gia, không để lại dấu vết, nhân chứng như các tội phạm truyền thống, nên công tác phòng ngừa, đấu tránh đối với loại tội phạm phi truyền thống này cũng gặp nhiều khó khăn. Điều đó đặt ra vấn đề người dùng mạng xã hội cần phải nhận diện được các phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này. Các căn cứ pháp lý và giải pháp thực tiễn đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này cần được nhận diện và vận dụng để đấu tranh và phòng ngừa hiệu quả.

Công tác tuyên truyền, thông báo về các phương thức thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo được lực lượng chức năng thực hiện thường xuyên, liên tục

Trước thực trạng trên, về phía các cơ quan pháp luật đã có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông, báo chí để kịp thời cung cấp các thông tin phản ánh về thủ đoạn và tình hình hoạt động của loại tội phạm này, khuyến cáo để người dân phòng tránh. Bên cạnh đó, lực lượng Công an các địa phương có thể hỗ trợ UBND cấp phường, tổ dân phố tổ chức tuyên truyền qua hệ thống loa phát thanh về thủ đoạn của tội phạm lừa đảo qua điện thoại.

Thượng úy Đỗ Trung Hiếu, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên: " Trong thời gian tới Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm Công nghệ cao, Công an tỉnh Thái Nguyên trước mắt sẽ tăng cường về bồi dưỡng năng lực cho cán bộ chiến sĩ, giúp cán bộ chiến sĩ hiểu sâu về cơ chế hoạt động của các trạm BTS giả, cũng như cơ chế phát hiện. Ngoài ra báo cáo lãnh đạo Bộ quan tâm đào tạo chuyên sâu hơn, đầu tư các trang thiết bị, kĩ thuật có hệ thống cập nhật mới nhất để phát hiện nhanh chóng và xử lý kịp thời. Chúng tôi cũng kiến nghị với các đơn vị tăng cường các biện pháp an ninh, an toàn. Qua công tác nghiệp vụ của từng đơn vị nếu phát hiện thì liên hệ ngay với Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm Công nghệ cao để thành lập tổ công tác đi kiểm tra, phát hiện"

Ông Đào Ngọc Tuất, Phó Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông Thái Nguyên: "Công nghệ thì luôn luôn phát triển và kẻ xấu thì luôn lợi dụng và tìm các kẽ hở, chính vì vậy chúng tôi khuyến cáo bà con nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp phải hết sức bình tĩnh, phải thông qua kênh thứ ba, liên hệ trực tiếp với Công an sở tại hoặc bằng các kênh thông tin khác để xác thực thông tin. Đồng thời bà con nhân dân cần nâng cao kỹ năng, sự hiểu biết của pháp luật để bảo vệ tài sản của mình. Mọi hành vi, yêu cầu qua điện thoại, email, tin nhắn thì đề nghị người dân cảnh giác, hãy liên hệ với chính quyền, người thân để có các thông tin xác thực"

Người dân cần nâng cao kỹ năng, hiểu biết về pháp luật để bảo vệ tài sản của mình

Cùng với các khuyến cáo của các cơ quan pháp luật qua phương tiện thông tin đại chúng, nhiều tổ chức, đơn vị cũng đã chủ động trong việc tập huấn, phổ biến kiến thức, trau dồi kỹ năng cho đội ngũ cán bộ, nhân viên tham gia mạng xã hội an toàn, góp phần đảm bảo an ninh mạng

Anh Lục Lê Long, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên: "Đoàn thanh niên Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên cũng mạnh dạn tổ chức buổi học tập chuyên đề tuyên truyền về đảm bảo an ninh trên không gian mạng, hướng tới trang bị những kiến thức cơ bản, cảnh báo để cho các bạn đoàn viên thanh niên nhìn nhận và chọn lọc các thông tin trên mạng xã hội"

Anh Nguyễn Thanh Quang, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên: "Người sử dụng mạng xã hội là rất nhiều thành phần trong xã hội do đó không phải ai cũng biết tiếp nhận và chọn lọc thông tin. Hiện nay trên mạng xã hội các thông tin sai lệch có thể làm ảnh hưởng đến những người thiếu hiểu biết, những mầm non tương lai của đất nước, làm cho một bộ phận có một hành động sai lệch. Tôi mong muốn mọi người có thể chắt lọc thông tin để có thể tự bảo vệ mình trước một không gian mạng đầy biến động như hiện nay"

Chị Nguyễn Thị Thu Trang, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên: "Hầu hết hiện nay mọi người đều sử dụng mạng xã hội tuy nhiên không phải tất cả mọi người đều biết được những thông tin mình chia sẻ có đúng sự thật hay chưa? Chính vì thế qua buổi sinh hoạt tuyên truyền thì cũng phần nào giúp cho đoàn viên thanh niên như chúng tôi cập nhật thêm những thông tin bổ ích để tiếp cận mạng xã hội, thông tin trên internet một cách khoa học hơn"

Có thể thấy, sự bùng nổ phát triển mạnh mẽ của internet và mạng xã hội đã mang lại nhiều tiện ích cho người dân, song đi kèm với đó các loại tội phạm sử dụng công nghệ cao, đặc biệt là lừa đảo qua mạng cũng ngày phổ biến và tinh vi hơn, gây bức xúc cho người dân và ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự. Không gian mạng là không biên giới và có tính ẩn danh cao liên quan đến sự quản lý của nhiều cơ quan trong và ngoài nước dẫn đến công tác xác định, truy nguyên đối tượng rất khó khăn, nhất là trường hợp liên quan đến dữ liệu tài khoản cá nhân. Vì vậy từ phía người dân phải thay đổi nhận thức, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của thông tin cá nhân và cần đề cao tinh thần cảnh giác, thường xuyên cập nhật các thông tin về tội phạm trên phương tiện thông tin đại chúng, nhất là thủ đoạn hoạt động phạm tội để nâng cao nhận thức, tự phòng tránh và bảo vệ tài sản của mình không để tội phạm lừa đảo./.