[Megastory] Ký ức về Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong mùa thu cách mạng năm 1945

[Megastory] Đại tướng Võ Nguyên Giáp với mùa thu cách mạng năm 1945 tại Thái Nguyên

78 năm trước, hòa chung với với cả nước, Tổng khởi nghĩa tại Thái Nguyên đã thành công. Trong những ngày cách mạng sôi nổi đó, nổi bật hình ảnh vị chỉ huy Võ Nguyên Giáp, người đã lãnh đạo Giải phóng quân tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên và thành lập chính quyền cách mạng của tỉnh.

Đến giữa năm 1945, phong trào cách mạng phát triển rộng khắp trong cả nước. Toàn thể nhân dân đang chờ một cuộc chuyển biến lớn. Ngày 14/8/1945, Nhật Hoàng tuyên bố đầu hàng Đồng Minh. Từ Tân Trào, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi toàn Đảng, toàn dân: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy, đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Ngày 16/8, đồng chí Võ Nguyên Giáp lãnh đạo một đơn vị Giải phóng quân làm lễ xuất phát, hướng về phía Thái Nguyên. Các châu, huyện trong tỉnh cũng được lệnh đưa lực lượng của địa phương phối hợp với quân giải phóng đánh chiếm thị xã. Đến ngày 19/8, bộ đội giải phóng đã có mặt ở làng Thịnh Đán. Bộ chỉ huy trận đánh do 2 đồng chí Võ Nguyên Giáp và Trần Đăng Ninh phụ trách.

Tối 19/8, Bộ chỉ huy Quân giải phóng triệu tập một cuộc họp chung với cán bộ lãnh đạo tỉnh để thống nhất lực lượng và hoạt động chung "Khởi nghĩa giải phóng thị xã Thái Nguyên". Lúc này, địch trong thị xã đóng thành hai cụm, một cụm lính Nhật và một cụm lính bảo an. Mặc dù so với địch, lực lượng quân giải phóng khá chênh lệch, song trong tình hình đặc biệt ấy, tinh thần quân địch đều đã rệu rã. Quân giải phóng quyết định hành động. Theo cố Đại tướng, lúc đó, Quân giải phóng đã kêu gọi quân địch đầu hàng để tránh những tổn thất không đáng có:

“Tôi nhận được chỉ thị của Đại hội và của Bác Hồ, tập hợp đơn vị giải phóng quân ở gốc cây đa Tân Trào vào ngày 16/8, đọc Quân lệnh số 1 của Ủy ban khởi nghĩa xuất quân về Thái Nguyên. Nhưng trước khi tiến công, chúng tôi cho một đồng chí giải phóng quân mang thư nói là bây giờ quân Nhật phải đầu hàng đồng minh, nếu không chúng tôi tiến công. Nhật không đầu hàng, bắn súng ra. Tôi ra lệnh tiến công”.

(Đại tướng Võ Nguyên Giáp)

Lễ mít tinh thành lập chính quyền cách mạng lâm thời tỉnh Thái Nguyên ngày 20/8/1945. Ảnh tư liệu

Đúng 7 giờ 30 phút ngày 20/8/1945, các cỡ súng của Quân giải phóng nhất loạt nổ vào cứ điểm của địch. Nhiều tên Nhật trong trại phải đền tội. Tiếng súng tấn công, tiêu diệt địch của ta vang lên khắp các ngả đường. Với tài thao lược của Chỉ huy trưởng Võ Nguyên Giáp, quân giải phóng và nhân dân địa phương nhanh chóng làm tê liệt lực lượng địch, triệt hạ các vị trí quan trọng. Chiều 20/8, một cuộc mít tinh được tổ chức tại sân vận động thị xã, đồng chí Võ Nguyên Giáp thay mặt Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc tuyên bố bãi bỏ chính quyền của Nhật và tay sai, thành lập Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Thái Nguyên.

“Khi chỉ đạo khởi nghĩa của Thái Nguyên, đồng chí Võ Nguyên Giáp quan tâm đến việc làm thế nào để ít đổ máu, nếu không đổ máu càng tốt, để giành thắng lợi. Cho nên đồng chí rất kiên trì trong việc thuyết phục binh lính Việt Nam trong Bảo án binh, thuyết phục quân Nhật đầu hàng. Thực ra quân Nhật lúc đó đã bị Quân giải phóng dồn vào một số vị trí, có đánh nhau nhưng thương vong rất ít. Đó là nhờ sự chỉ đạo của đồng chí Giáp, cố gắng thuyết phục, làm thế nào ít đổ máu, nhưng cách mạng vẫn thắng lợi, giành được chính quyền”. *(Ông Phạm Tất Quynh, nguyên Trưởng Ban nghiên cứu lịch sử Đảng, Tỉnh ủy Thái Nguyên)*

“Khi chỉ đạo khởi nghĩa của Thái Nguyên, đồng chí Võ Nguyên Giáp quan tâm đến việc làm thế nào để ít đổ máu, nếu không đổ máu càng tốt, để giành thắng lợi. Cho nên đồng chí rất kiên trì trong việc thuyết phục binh lính Việt Nam trong Bảo án binh, thuyết phục quân Nhật đầu hàng. Thực ra quân Nhật lúc đó đã bị Quân giải phóng dồn vào một số vị trí, có đánh nhau nhưng thương vong rất ít. Đó là nhờ sự chỉ đạo của đồng chí Giáp, cố gắng thuyết phục, làm thế nào ít đổ máu, nhưng cách mạng vẫn thắng lợi, giành được chính quyền”.

(Ông Phạm Tất Quynh, nguyên Trưởng Ban nghiên cứu lịch sử Đảng, Tỉnh ủy Thái Nguyên)

Cách mạng Tháng Tám ở Thái Nguyên là một bộ phận của cuộc Tổng khởi nghĩa do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo. Đó là kết quả của quá trình vận động cách mạng, nhất là từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vận động và lãnh đạo quần chúng nổi dậy đấu tranh trong các cao trào cách mạng. 78 năm đã qua, nhưng khí thế cách mạng của mùa thu lịch sử vẫn vang vọng đến hôm nay trên mảnh đất Thái Nguyên. Và trong khí thế ấy, có dấu ấn của vị tướng huyền thoại của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng - Đại tướng Võ Nguyên Giáp./.

************

Thực hiện: Tố Hương