Ngày 21/6/1925 tại Quảng Châu (Trung Quốc) Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập báo Thanh niên

Đầu thế kỷ 20 trong bối cảnh đất nước chìm trong ách thống trị của thực dân phong kiến, yêu cầu cấp bách về một phương tiện truyền bá tư tưởng cách mạng, giác ngộ quân chúng đã trở nên cấp thiết. Ngày 21 tháng 6 năm 1925 tại Quảng Châu, Trung Quốc, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập báo Thanh niên - cơ quan của tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội đánh dấu sự ra đời của một dòng báo chí mới báo chí cách mạng Việt Nam. Những dòng tin được người viết bằng bút thép trên giấy sáp xuất bản đều đặn hàng tuần Mặc dù được xuất bản từ nước ngoài nhưng tờ thanh niên đã truyền tải về đất nước những tư tưởng tiến bộ ý thức hệ cộng sản chủ nghĩa Sau nhiều năm bôn ba tìm đường cứu nước Chủ tịch Hồ Chí Minh về Bắc Bó Cao Bằng để lãnh đạo phong trào cách mạng trong nước.

Một trong những việc đầu tiên người tiến hành là sáng lập tờ Việt Nam độc lập và người trực tiếp viết bài cho tờ báo này Đây là tờ báo của Việt Minh đã tích cực tham gia vào việc vận động giác ngộ cách mạng Không lâu sau tờ Việt Nam Độc Lập đã có mặt rộng rãi khắp đất nước Đến năm 1956 tòa soạn báo chuyển từ Cao Bằng về đặt tại thị xã Thái Nguyên trung tâm của khu tự trị Việt Bắc.

Ông Nông Quang Hoạt, nguyên Phóng viên Báo Việt Nam Độc lập

Ông Nông Quang Hoạt, nguyên Phóng viên Báo Việt Nam Độc lập nhới lại: "Trong thời gian làm báo tôi luôn luôn ghi nhớ những lời dạy của Bác Hổ ở Đại hội Nhà báo lần thứ ba - Viết cho ai xem, viết thế nào, viết ngắn thôi đừng có viết dài, các cô các chú là phóng viên phải đi đến các vùng sâu, vùng xa để xem đồng bào các dân tộc mình đã đổi mới chưa, đời sống như thế nào. Do đó khi tôi đi các địa phương là luôn chú ý đến vùng, sâu xa. Tôi đã viết được anh Phạm Chung Cồn, người thanh niên mù ở Cao Bằng có nhiều thành tích trong cải tiến kỹ thuật nông nghiệp, và bài báo này được Bác Hồ đọc, Bác ghi vào người tốt việc tốt, phát phong trào học tập anh Phạm Chung Cồn. Sau thời gian phát động phong trào ấy thì anh Phạm Chung Cồn được nhà nước tặng Huân chương lao động Hạng nhì, tôi nghĩ đây là một thành tích mà mình đã có đóng góp cho một tờ báo".

Ra đời trong khói lửa chiến tranh, báo chí cách mạng không chỉ truyền tải thông tin mà còn thắp sáng ý chí chiến đấu, khơi dậy lòng yêu nước trong các tầng lớp nhân dân góp phần quan trọng cho quá trình giải phóng dân tộc tiến tới tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công. Sự phát triển mạnh mẽ của các phong trào cách mạng những năm sau đó tại Thái Nguyên đã tạo cơ hội cho các hoạt động báo chí trên địa bàn gắn liền với hoạt động của Đảng phục vụ nhiệm vụ cách mạng trong từng thời kỳ cụ thể. Giai đoạn kháng chiến chống Pháp 1946-1954 - ATK Thái Nguyên đã trở thành địa bàn nuôi dưỡng báo chí cách mạng với vai trò là thủ đô kháng chiến Thái Nguyên, là nơi đặt trụ sở của nhiều cơ quan báo chí, văn hóa văn nghệ Trung ương, nơi ra đời nhiều tờ báo lớn cùng nhiều hoạt động báo chí quan trọng. Ngày mùng 4 tháng 4 năm 1949 tại xóm Bờ Rạ, xã Tân Thái, huyện Đại Từ, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - địa chỉ đào tạo cán bộ làm báo cách mạng đầu tiên của nước ta ra đời. Ngôi trường với một lớp học có 42 học viên được sự giảng dạy bởi nhiều đồng chí lãnh đạo đất nước như Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Võ Nguyên Giáp... Ngoài ra còn có Trần Huy Liệu, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Đình Thi, Nam Cao, Xuân Diệu, Tố Hữu... Từ ngôi trường đó những học viên đầu tiên trưởng thành đã tỏa đi khắp các chiến trường, các nẻo đường đất nước đưa tin chiến sự, cổ vũ nhân dân đồng lòng đánh giặc, xây dựng đất nước.

Nhà báo Phan Hữu Minh, nguyên Trưởng ban Kiểm tra - Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Giám đốc Đài PT-TH Thái Nguyên cho biết: "42 học viên được tuyển với đủ các điều kiện, có năng khiếu, yêu nghề và trong thực tế đã chứng minh đây đều là những gạo cội của báo chí và những vị nòng cốt của báo chí và văn nghệ Việt Nam. Thời gian tổ chức lớp có 3 tháng nhưng chương trình phải bằng 3 năm bây giờ cộng lại, vì học cả ngày cả đêm, học đi đối với thực tế, học và làm báo luôn. Sau này trên cơ sở này thì đồng chí nọ truyền đạt cho đồng chí kia, rồi các đồng chí trong miền Nam trở về miền Nam lại tổ chức lớp bồi dưỡng thì nó lan tỏa ra, từ 42 người này thành những trụ cột của báo chí sau này".

Ngày mùng 4/4/1949 tại xóm Bờ Rạ, xã Tân Thái, huyện Đại Từ, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - địa chỉ đào tạo cán bộ làm báo cách mạng đầu tiên của nước ta ra đời.

Từ ngôi trường này nền báo chí cách mạng Việt Nam đã ghi nhận những tên tuổi lớn cống hiến cả tuổi trẻ và sự nghiệp cho nghề báo, đó là đạo diễn Bành Châu, đạo diễn Trần Vũ, các nhà văn, nhà thơ: Hữu Mai, Từ Bích Hoàng, Hải Như, các nhà báo: Thép Mới, Trần Kiên, Mai Thanh Hải, Lý Thị Trung, Mai Cương... Còn với lịch sử báo chí cách mạng thì trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại địa danh Tân Thái của huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên năm ấy đã mãi mãi đi vào lịch sử như một dấu ấn đậm nét về lý luận và thực tiễn báo chí cách mạng.

Đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Phó trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho biết: "Chúng tôi ở Hội Nhà báo trong nhiều năm cũng đau đáu một niềm khát khao là cần phải phục dựng, tu bổ Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng để chúng ta có thể dễ dàng tưởng tượng hơn những gì mà thế hệ làm báo đầu tiên đã trải qua, ở đó với những người thầy rất tên tuổi và rất nhiều người trong số những học viên đầu tiên đó về sau cũng đã nắm những vị trí rất quan trọng trong các cơ quan báo chí và văn học nghệ thuật".

Trong dòng chảy tự hào 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam, những ngày này hàng trăm đoàn các cơ quan báo chí khắp cả nước đã đến với di tích quốc gia địa điểm trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, ôn lại truyền thống xong cũng chính là để thế hệ những người làm báo hôm nay tự hào viết tiếp những trang sử vẻ vang của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết: "Những bài học kinh nghiệm của các thế hệ làm báo đi trước là những giá trị vô cùng quý báu để trang bị cho người làm báo ngày hôm nay được nhận thức toàn diện, một bản lĩnh chính trị vững vàng và cái hiểu biết sâu sắc về vai trò, sứ mệnh của người làm báo".

Ông Trần Nam Đông, Giám đốc Đài PT-TH Đồng Nai: "Đối với thế hệ làm báo trẻ bây giờ cần phải rèn luyện nhiều hơn nữa để phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, vai trò của người làm báo, thực hiện đúng tôn chỉ mục đích".

Ông Đồng Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Liên chi hội Nhà báo Đài Tiếng nói Việt Nam: "Người làm báo bây giờ không chỉ là những vấn đề liên quan đến kỹ năng viết mà còn phải là kỹ thuật, phải là làm chủ công nghệ nữa. Tôi cho rằng cái quan trọng nhất vẫn là đạo đức nghề nghiệp, mỗi bài báo, mỗi dòng tin đều phục vụ cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc".

Người làm báo bây giờ không chỉ là những vấn đề liên quan đến kỹ năng viết...

Người làm báo bây giờ còn phải làm chủ kỹ thuật, công nghệ

Gần 80 năm kể từ trường dạy làm báo đầu tiên của cách mạng Việt Nam cả dân tộc đang bước vào kỷ nguyên mới với những yêu cầu, nhiệm vụ mới đối với báo chí, đòi hỏi báo chí và mỗi người làm báo cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm với nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. Đó là mệnh lệnh chính trị, là lời hiệu triệu mỗi người làm báo, mỗi cơ quan báo chí cần phải tiếp tục đổi mới toàn diện tư duy, phương thức hoạt động và tổ chức bộ máy để vững vàng bước vào một giai đoạn phát triển mới./.