Hiện nay, xóm 15 Đầm Mương có 71 gia đình, gồm 7 dân tộc cùng sinh sống, trong đó dân tộc sán dìu chiếm đa số. Trước kia dân số thưa, nên việc an táng người chết rải rác tại các khu đất từng gia đình, sau đó việc an táng được thực hiện tập trung tại khu “Đồng Đồn”. Từ năm 2014, xóm 15 Đầm Mương được quy hoạch khu đất công khác, với diện tích trên 1000 m² dùng làm nghĩa địa của xóm. Từ đó, việc an táng người chết trong xóm đã được ổn định. Nay diện tích đất công này đã hết, người dân chưa biết trông vào đâu để có đất làm nghĩa địa của xóm. Cách đây hơn 1 tháng, trong xóm 15 Đầm Mương có người chết, gia đình đã định đem ra an táng tại khu “ Đồng Đồn” là nơi trước đây xóm đã từng an táng khoảng trên 20 ngôi mộ. Khi đang đào huyệt thì bị người của xóm 1, xã Minh Đức ra ngăn cản, người dân xóm 15 này rất bức xúc.

Ông Lại Văn Sáu - Xóm 15 Đầm Mương, xã Minh Đức, TP Phổ Yên, Thái Nguyên bày tỏ: "Quỹ đất của xóm chúng tôi đã hết, mảnh đất này nghe thông tin chính quyền, UBND xã tạm thời bàn giao, người dân chúng tôi không biết nên nghĩ sử dụng chung giữa 2 xóm, xóm chúng tôi có những ngôi mộ cũng được được chôn ở đây 30 năm rồi. Bây giờ không cho sử dụng ở đây nữa chúng tôi biết chôn cất ở đâu".

Còn Bà Nguyễn Thị Lý - Xóm 15 Đầm Mương bức xúc: "Bắt chúng tôi đem đi chỗ khác chôn thì biết mang đi đâu. Bây giờ chúng tôi không được rõ về việc sử dụng đất nghĩa trang để chôn cất, vậy chúng tôi muốn hỏi cơ quan có thẩm quyền giải quyết như thế nào để người dân được rõ".

Ông Nguyễn Hồng Tiến xóm 15 Đầm Mương, xã Minh Đức, thành phố Phổ Yên là dân tộc sán dìu đã gắn bó nơi đây 76 cho biết: "Khi đó, các công nhân nông trường thường trồng trọt tại các vùng thấp, bằng phẳng, khu đồi “Đồng Đồn” bỏ hoang mọc đầy các loài cây cỏ tự nhiên. Người dân chưa biết ranh giới đất của nông trường từ khu vực nào và rộng đến đâu nên đã khai phá gò Đồng Đồn để trồng trọt phục vụ đời sống sinh hoạt".

Tháng 9 năm 2021, xóm 15 Đầm Mương đã có đơn lên UBND xã Minh đức đề nghị xã sớm quy hoạch khu nghĩa địa cho xóm, nhưng vẫn chưa có câu trả lời cho thỏa đáng. Vì vậy, người dân rất lo lắng nếu có người ra đi không có chỗ an táng, khi quỹ đất dành cho nghĩa địa của xóm đã hết.

Ông Nguyễn Nguyên Hồng - Trưởng xóm 15 Đầm Mương, xã Minh Đức, TP Phổ Yên, Thái Nguyên có ý kiến đề nghị: "Xóm 15 Đầm Mương có đề nghị từ trước xóm vẫn được sử dụng đất chôn cất người qua đời ở Đầm Đồn, đến bây giờ xóm vẫn chưa được UBND xã Minh Đức trả lời và giải quyết cho xóm về bãi nghĩa trang, mong có phương án giải quyết".

Theo ông Trưởng xóm 1, xã Minh Đức thì đất Đồng đồn này từ rất lâu đã được Nông trường Bắc Sơn bàn giao lại cho xã Minh Đức quản lý và xã đã tạo điều kiện giao cho xóm 1 quản lý, từ đó đến nay các ngôi mộ cũ thuộc xóm 15 Đầm Mương vẫn được giữ nguyên trạng và có thể được tôn tạo nhưng đặc biệt không cho bất cứ xóm nào mang ngôi mộ khác đến an táng.

Ông Nguyễn Văn Toán - Trưởng xóm 1, xã Minh Đức, TP Phổ Yên, Thái Nguyên cho biết: "Trước khi xóm chúng tôi được bàn giao thì chúng tôi đã vận động bà con trong xóm 1 đóng góp tiền để quy hoạch nghĩa trang và đã được sự nhất chí của các hộ dân bên xóm 15 Đầm Mương được nhận tiền đền bù và đồng ý cho chúng tôi quy hoạch nghĩa trang Đồng Đồn. Khi đó chúng tôi đã được UBND xã Minh Đức đồng ý tạo điều kiện cho xóm 1 quản lý khu nghĩa trang đó. Bây giờ chúng tôi dứt khoát không cho các hộ dân xóm Đầm Mương sử dụng".

Đến cuối tháng 5/2022, đại diện UBND xã Minh Đức, thành phố Phổ Yên đã có buổi làm việc theo đơn đề nghị của Trưởng xóm 15 Đầm Mương về quy hoạch nghĩa địa, tham dự có đại diện của xóm 1. Tại đây, các bên đã nhất trí Khu Đồng Đồn thuộc xóm 1 quản lý, với diện tích 2ha dùng làm đất công, nghĩa địa của xóm 1. Vì vậy, xóm 15 Đầm Mương muốn quy hoạch vào khu Đồng Đồn là Không thể.

Ông Trần Văn Hưng - Chủ tịch UBND xã Minh Đức, TP Phổ Yên, Thái Nguyên cho biết: "Những khó khăn của xóm 15 thì, nội dung này chúng tôi sẽ cho kiểm tra cụ thể, nếu thực sự khó khăn thì chúng tôi sẽ đề xuất cơ quan có thẩm quyền cấp trên giải quyết, đồng thời sẽ giải thích rõ với người dân về đất quy hoạch và chưa được quy hoạch theo chủ trương của huyện để người dân nắm rõ và chấp hành theo đúng pháp luật".

Với người dân xóm 15 Đầm Mương mong muốn sớm có một nghĩa địa được mở rộng hoặc quy hoạch mới là hoàn toàn chính đáng, nhằm đảm bảo ý nghĩa tâm linh đối với nơi an táng người đã khuất. Do đó, chính quyền cấp xã cần vào cuộc nhanh chóng việc kiểm tra hiện trạng, có phương án cụ thể, đáp ứng nhu cầu về việc an táng của nhân dân địa phương./.