Là những Phóng viên, Biên tập viên đang công tác tại Đài PT-TH Thái Nguyên, chúng tôi có nhiều cơ hội đến với thôn Roòng Khoa, xã Điềm Mặc, huyện Định Hóa, nơi ghi dấu sự kiện thành lập Hội những người viết báo Việt Nam, nay là Hội Nhà báo Việt Nam. Vậy mà, lần nào trở về, lòng cũng như xốn xang một cảm xúc rất lạ. Nơi đây, cội nguồn của những người viết báo cách mạng, đã 72 năm trôi qua, cảnh cũ người xưa cũng đã thay đổi nhiều, nhưng nghĩa tình của một thời che chở báo chí kháng chiến thì vẫn như ngày nào “bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng”.

Năm 1945, cách mạng Tháng Tám thành công. Báo chí cách mạng đã có thêm lực lượng và phương tiện mới: Việt Nam Thông tấn xã và Đài Phát thanh. Một hệ thống thông tin báo chí đa dạng được hình thành. Tháng 12/1945, Chính phủ lâm thời đã quyết định thành lập Đoàn báo chí Việt Nam. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Đoàn báo chí Việt Nam đổi tên là "Đoàn báo chí kháng chiến", tỏa đi khắp các nẻo đường, cùng cả nước ra trận. Với địa thế “Tiến có thể đánh, lui có thể giữ”, Thái Nguyên được lựa chọn xây dựng ATK tuyệt mật với trung tâm Thủ đô kháng chiến là huyện Định Hóa.

Thủ đô gió ngàn cũng tự hào với những dấu ấn quan trọng trong lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam. Không chỉ là Đại bản doanh của Trung ương Đảng, Chính phủ và các cơ quan Trung ương, mảnh đất này còn là nơi đặt trụ sở của các cơ quan báo chí, văn hóa, văn nghệ Trung ương. Cũng trong kháng chiến chống Pháp, nhiều cơ quan báo chí của Trung ương và của các ngành đã ra đời tại Thái Nguyên như: báo Nhân dân (ra số đầu tiên ngày 11/3/1951), báo Quân đội Nhân dân (ra ngày 20/10/1950). ATK Định Hóa - Thái Nguyên là nơi đón tiếp nhiều nhà ngoại giao, nhiều nhà báo quốc tế. Nhiều nhà báo lớn của Việt Nam đã có mặt tại đây, như: Hồ Chí Minh, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Hoàng Quốc Việt, Xuân Thủy, Trần Quang Huy, Hà Xuân Trường, Quang Đạm, Tố Hữu, Hoàng Tùng, Thép Mới, Hồng Hà… Ngày 4/4/1949, tại xóm Bờ Rạ, xã Tân Thái, Đại Từ, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, với lớp đào tạo cán bộ báo chí cách mạng đầu tiên trong lịch sử Việt Nam được mở, thu hút 42 học viên.

Nhớ khi xưa, Roòng Khoa tần tảo nuôi kháng chiến. Đến hôm nay, Roòng Khoa vẫn ân nghĩa, thủy chung. Về nơi cội nguồn, mỗi người sẽ không chỉ được nghe kể lại những câu chuyện về một thời báo chí kháng chiến, mà còn được trao đổi về những câu chuyện làm báo trong công cuộc đổi mới. Công trình Nhà trưng bày di tích nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam được xây dựng trên phần đất hiến tặng của ông Triệu Đình Lệ, gia đình ông từng nuôi dưỡng đồng chí Hoàng Quốc Việt trong thời kỳ 1947-1950. Với Hội Những người viết báo Việt Nam thời kỳ đó, ân tình của một gia đình đã che chở, đã hiến đất để làm di tích thực sự là điều rất đáng trân trọng.

Trong đoàn công tác về nguồn hôm nay, có nhà báo Phan Hữu Minh, nguyên Trưởng ban Kiểm tra của Hội Nhà báo Việt Nam, cũng nguyên là Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên. Ít người biết, ông cũng là một trong những người góp phần đánh thức ký ức về cội nguồn Hội Nhà báo Việt Nam.

Năm 1999, khi Hội Nhà báo Việt Nam có văn bản đề nghị Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên xem xét, tìm hiểu về nơi đại hội đầu tiên, tuyên bố thành lập Hội, nhà báo Phan Hữu Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên đã cử nhà báo Phan Sơn, Ủy viên Thường trực Hội chịu trách nhiệm khảo sát, xác định trên thực tế. Qua những lần lên Điềm Mặc, nhà báo Phan Sơn đã sưu tầm khá đầy đủ căn cứ để làm cơ sở xác định địa điểm quan trọng này. Trên cơ sở tài liệu do Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên cung cấp, lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam đã cử đoàn cán bộ lên Điềm Mặc khảo sát, sau đó báo cáo các cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên giúp đỡ, hoàn chỉnh về mặt thủ tục để xem xét, công nhận, làm cơ sở pháp lý cho việc xây dựng khu di tích cội nguồn của Hội Nhà báo Việt Nam. Sau đó, di tích Địa điểm thành lập Hội Nhà báo Việt Nam đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia.