Đến thời điểm này, số ca mắc sởi trên địa bàn TP HCM đang có xu hướng giảm, song mức giảm rất chậm và vẫn còn tiềm ẩn những nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Việc người dân lựa chọn tiêm chủng dịch vụ nhằm phòng chống bệnh sởi là điều cần thiết trong tình hình dịch bệnh phức tạp như hiện nay. Tuy nhiên, việc tiêm ngừa sởi dịch vụ còn nhiều bất cập cần phải được nhanh chóng khắc phục, nhằm lấp đầy vùng lõm tiêm chủng, hạn chế nguy cơ mắc sởi.

Dịch sởi diễn biến phức tạp tại TP HCM

Chị Nguyễn Tú Liên, ở thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai vừa đưa con lên TP HCM để tiêm sởi dịch vụ. Trong sổ theo dõi tiêm chủng của bé, bác sĩ ghi rõ: Ngày 25/11/2018 là thời điểm tiêm mũi sởi lúc 9 tháng tuổi. Thế nhưng, do thấy em bé ốm lặt vặt nên chị đã không cho con đi tiêm. Đến nay, con chị đã gần 13 tháng tuổi mới được tiêm mũi sởi thứ 1 và khi được hỏi là đến khi nào bé được tiêm lại mũi thứ 2 thì chị Liên cho biết, theo tư vấn là tiêm lúc 3 tuổi.

“Bé em được 13 tháng, hôm nay đến chích sởi, em cũng tiêm theo lịch của bác sĩ thôi chứ không rành. Ba năm sau mới chích lại. Hình như là chích lại thì phải. Tại bé em thiếu nhiều mũi lắm, tại bé bệnh liên tục ấy”, chị Tú Liên nói.

Trường hợp như chị Nguyễn Tú Liên là một điển hình của không ít bậc phụ huynh được tư vấn tại cơ sở tiêm sởi dịch vụ, khiến cho tỉ lệ mắc sởi vẫn còn cao trong cộng đồng. Theo Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM, trong năm 2018, thành phố có khoảng gần 30.000 trẻ tiêm mũi sởi 1 lúc 12 tháng tuổi và rất có khả năng những bệnh nhi này không được tiêm mũi sởi 2 lúc 18 tháng tuổi.

Bác sĩ Nguyễn Trí Dũng, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM cho biết, theo quy định của Bộ Y tế thì trẻ bắt buộc phải được tiêm 2 mũi sởi vào lúc 9 tháng và 18 tháng tuổi.

Tuy nhiên, thực tế thì các cơ sở tiêm dịch vụ phần lớn không bố trí mũi sởi đơn, mà chỉ có mũi phối hợp 3 trong 1 "sởi, quai bị và rubella" và việc tiêm này thường thực hiện khi trẻ đủ 12 tháng tuổi. Điều này dẫn đến lỗ hổng rất lớn trong tiêm chủng. Đó là thay vì trẻ được tiêm phòng bệnh sởi lúc 9 tháng tuổi thì lại phải đợi 3 tháng nữa mới được tiêm, làm cho nguy cơ trẻ mắc bệnh trong giai đoạn này rất cao nếu tiếp xúc với mầm bệnh sởi. Đồng thời, theo hướng dẫn của nhà sản xuất, loại vaccine này thì chỉ cần tiêm mũi nhắc lại lúc trẻ lên 3– 5 tuổi.

Trong khi đó, Bộ Y tế quy định trẻ phải tiêm mũi sởi 2 lúc 18 tháng tuổi. Đây tiếp tục là nguyên nhân mất cơ hội tiêm chủng của trẻ. Trong môi trường dịch bệnh, điều này khiến khả năng miễn dịch của trẻ kém, dễ nhiễm bệnh.

Bác sĩ Nguyễn Trí Dũng nhấn mạnh, tất cả các bác sĩ được tham gia vào quy trình khám, tư vấn trước khi tiêm chủng đều được tập huấn tại trung tâm y tế dự phòng tuyến tỉnh hoặc các viện trung ương và được cấp giấy chứng nhận đã tham gia quy trình này. Các bác sĩ ở cơ sở tiêm chủng dịch vụ cũng đều nắm rõ chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, đó là điều bắt buộc. Tuy nhiên, tình trạng một số bác sĩ tư vấn cho phụ huynh tiêm không đúng với lịch của Bộ Y tế là có thật và góp phần gây ra lỗ hổng tiêm chủng khó khắc phục.

Vừa qua, Sở Y tế TP HCM đã ban hành văn bản nhắc lại, đề nghị các cơ sở tiêm chủng dịch vụ thực hiện đúng Thông tư 38 của Bộ Y tế, đảm bảo tư vấn để trẻ thực hiện đúng lịch tiêm chủng quốc gia ban hành.

Bác sĩ Nguyễn Trí Dũng, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP HCM cho biết: “Trong trường hợp phụ huynh không muốn cho con em tiêm miễn phí tại trạm y tế lúc trẻ 9 tháng tuổi thì cơ sở dịch vụ nên cung ứng vaccine sởi đơn để cung ứng cho người dân, tất nhiên là thu phí, để đảm bảo cho trẻ không bị mất cơ hội tiêm mũi sởi đầu đời cho trẻ lúc 9 tháng tuổi”.

Tại Trung tâm Tiêm chủng trẻ em và người lớn VNVC TP HCM, số trường hợp đi tiêm vaccine sởi hiện tăng 30% so với trước đây. Bác sĩ Bùi Ngọc An Pha, Giám đốc Y khoa - Trung tâm VNVC cho biết: Các trung tâm dịch vụ tiêm chủng ra đời góp phần vào việc đem đến nhiều loại vaccine và nhiều cơ hội cho người dân lựa chọn vaccine được dễ dàng hơn, góp phần phòng chống dịch bệnh cho người dân.

Tuy nhiên, cần phải tuân thủ những quy định của Bộ Y tế vì trong điều kiện môi trường dịch bệnh ở nước ta nhiều bệnh sởi hơn. Hiện Trung tâm này có cả 2 vaccine, vừa sởi đơn và mũi vaccine mũi 3 trong 1, để người dân lựa chọn.

Theo bác sĩ Pha, nếu chỉ muốn tiêm vaccine 3 trong 1 thì trẻ dưới 12 tháng tuổi vẫn được tiêm. Trong điều kiện có tỉ lệ bệnh sởi cao hoặc dịch bùng phát thì sau khi tiêm mũi phối hợp 3 trong 1 lúc 9 tháng tuổi, người dân có thể tiêm nhắc lại mũi thứ 2 cho trẻ vào lúc bé được 15 hoặc 18 tháng tuổi đúng khuyến cáo của Bộ y tế. Như vậy, dưới 2 tuổi trẻ đã đủ 2 mũi tiêm sởi, đảm bảo đề kháng cho trẻ chống lại bệnh sởi tấn công. Đến độ tuổi từ 3 – 5, người dân có thể cho con đi tiêm nhắc mũi sởi thêm 1 lần nữa để gia tăng miễn dịch.

Giám đốc Y khoa Trung tâm tiêm chủng VNVC TP HCM Bùi Ngọc An Pha cho biết, một số phụ huynh lo lắng việc tiêm mũi sởi đơn từ 9 tháng, rồi tiêm đến mũi thứ 2 lúc 12 tháng tuổi có an toàn cho bé hay không.

“Vaccine sởi quai bị rubella hay là riêng vaccine sởi là vaccine sống giảm động lực cho nên chúng ta chỉ cần cách tối thiểu 1 tháng trở lên là chúng ta có thể tiêm được rồi. Như vậy, với trẻ 9 tháng tuổi đến thì chúng tôi khám chỉ định tiêm luôn. Một số ba mẹ muốn tiêm mũi 3 trong in lúc 9 tháng tuổi thì chúng tôi cũng tư vấn”, Giám đốc Bùi Ngọc An Pha nói.

Tại TP HCM, số ca sởi hiện đang giảm vài chục ca mỗi tuần, nhưng số ca mắc vẫn tăng hơn 1.334 ca so với cùng kỳ năm ngoái. 97% trường hợp mắc sởi đều không được tiêm chủng hoặc tiêm chủng không đầy đủ. Nếu người dân không nhanh chóng tiêm vaccine thì dịch bệnh sẽ bùng phát trở lại.

Theo các chuyên gia, vaccine sởi khá an toàn, cứ khoảng 100.000 người tiêm thì có 1 người bị phản vệ. Về chi phí, vaccine sởi được tiêm miễn phí theo chương trình tiêm chủng mở rộng. Ngay cả khi dùng vaccine dịch vụ thì cũng rẻ hơn rất nhiều so với chi phí nằm viện, chăm sóc, cách ly trong 5-7 ngày nếu mắc bệnh sởi.

Hơn nữa, ở nhiều trẻ có cơ địa khác biệt hoặc bệnh nền, sức đề kháng yếu dễ xảy ra những biến chứng như viêm phổi, viêm não, loét giác mạc thì quá trình điều trị có thể rất lâu dài, khó khăn và tốn kém. Vì vậy người dân cần tiêm đủ mũi sởi cho con theo quy định, tiêm mũi thứ 1 ở độ tuổi 9 tháng, và mũi thứ 2 khi trẻ 18 tháng./.