Rộn ràng Lễ hội Đền Đuổm Xuân Mậu Tuất 2018. Ảnh: Ngọc Quang

Đền Đuổm nằm dưới chân núi Đuổm thuộc xã Động Đạt, huyện Phú Lương. Nơi đây thờ Anh hùng dân tộc Dương Tự Minh (Đức thánh Đuổm) – Người đã có công lớn trong việc đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ vững chắc biên cương phía Bắc của nước Đại Việt dưới các triều vua Lý. Ông còn có công khai khẩn điền địa, phát triển kinh tế, giữ vững mối đoàn kết của dân tộc. Tương truyền, hơn 30 năm dưới sự cai quản của Dương Tự Minh, phủ Phú Lương dần trở thành một vùng đất đai phồn thịnh. Để tưởng nhớ công lao to lớn của ông, nhân dân làng Đuổm đã đời đời nối nhau phụng thờ. Ở các tỉnh phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Giang đều có đền thờ Dương Tự Minh, song tương truyền ngôi đền ở xã Động Đạt, huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên là ngôi đền cổ kính và linh thiêng nhất. Đến năm 2017, ngôi đền linh thiêng này đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Trong tâm thức tín ngưỡng dân gian, lễ hội Đền Đuổm có giá trị văn hóa - lịch sử và nhân văn sâu sắc.

Sở dĩ lễ hội Đền Đuổm được tổ chức vào ngày mùng 6 tháng Giêng hàng năm bởi tương truyền, đây là ngày sinh của Đức thánh Dương Tự Minh. Vào ngày này, nhân dân địa phương đều dậy sớm, chuẩn bị mâm cỗ để rước ra lễ Đền. Đây cũng phần quan trọng nhất được nhân dân địa phương phục dựng và trở thành nét văn hóa độc đáo trong lễ hội Đền Đuổm. Thực hành và tham dự lễ hội, nhân dân và du khách thập phương có dịp được tưởng nhớ, tri ân công đức của một vị danh tướng, một phò mã áo chàm có nhiều công lao của dân tộc, cũng như để bảo tồn và gìn giữ những giá trị truyền thống.

Với các phần thi, như: thi mâm cỗ cúng tiến vào Đền; thi trình diễn sao chè; thi giã bánh dày; người đẹp trong trang phục dân tộc; kéo co; đẩy gậy, cùng các gian trưng bày sản vật mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc, nét độc đáo, riêng biệt của địa phương đã tạo nên một không gian văn hóa vui tươi, lành mạnh trong những ngày đầu xuân mới.

Thưởng ngoạn cảnh đẹp của núi rừng hùng vĩ, trong tiết trời se lạnh cùng những giọt mưa xuân phảng phất đã góp thêm vào Lễ hội Đền Đuổm năm nay những nét tươi mới, nhen vào lòng mỗi người niềm tin vào một năm mới với nhiều điều tốt lành.