Trở lại gần 2 năm trước, Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên ký hợp đồng liên doanh hợp tác sản xuất kinh doanh với 4 đơn vị là Công ty Cổ phần Tư vấn và xây dựng công trình Bắc Nam, Công ty TNHH gạch không nung Quang Minh, Công ty TNHH Một thành viên xây dựng 472 và Công ty TNHH H&P – nay là Công ty TNHH Bút Sơn HP tại đơn vị thành viên là Mỏ đá Núi Voi. Mục tiêu của Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên là liên kết với các đơn vị này tiêu thụ sản phẩm đá các loại của Công ty, đồng thời tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người lao động. Quả thực, sau 1 năm liên kết, kết quả sản xuất kinh doanh của không chỉ Mỏ đá Núi Voi mà cả của 4 đơn vị liên kết đều rất tốt. Cụ thể, trong năm 2015, 4 đơn vị liên kết đã tiêu thụ gần 100.000m³ sản phẩm đá các loại cho Mỏ, lương bình quân của trên 250 lao động tăng lên xấp xỉ 5 triệu đồng/người/tháng, nộp ngân sách cho Nhà nước được trên 10 tỷ đồng. 4 đơn vị liên kết cũng sản xuất kinh doanh có hiệu quả, thu hút gần 500 lao động (phần lớn là lao động địa phương) với mức lương ổn định trên 5 triệu đồng/người/tháng) các sản phẩm như: bê tông thương phẩm HP, gạch không nung Quang Minh, bê tông Asphalt đã tạo được thương hiệu trên thị trường. Đặc biệt, các đơn vị liên doanh liên kết với Mỏ đá Núi Voi luôn tuân thủ tuyệt đối các vấn đề về vệ sinh môi trường, an toàn lao động, phòng chống cháy nổ và thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đầy đủ.

Tuy nhiên, cuối năm 2016, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã có kết luận về việc quản lý, sử dụng đất của Mỏ đá Núi Voi. Trong đó, khẳng định, việc đơn vị chủ quản của Mỏ là Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên ký hợp đồng liên doanh hợp tác sản xuất kinh doanh với 4 đơn vị, doanh nghiệp bên ngoài theo hình thức Mỏ góp mặt bằng sản xuất, đường giao thông, nguồn điện, doanh nghiệp liên doanh góp máy móc, nhà xưởng và vốn lưu động, là chưa đúng với quy định tại thời điểm ký kết. Sở Tài nguyên và Môi trường yêu cầu Công ty chủ động thanh lý với 4 hợp đồng kinh tế liên doanh nói trên. Thanh tra Sở đã thiết lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính và truy thu số lợi nhuận của Mỏ trong quá trình liên doanh. Theo ông Nguyễn Đăng Khoa, Giám đốc Mỏ đá Núi Voi cho biết: "Khi ký hợp đồng liên doanh, đơn vị đã không nghiên cứu đầy đủ quy định của Luật Đất đai năm 2013, nên không biết việc ký liên doanh góp mặt bằng với diện tích trên 15.600m² đất đã được Nhà nước cho Mỏ thuê là chưa đúng quy định".

Từ khi thực hiện Kết luận thanh tra, các đơn vị liên doanh phải dừng hoạt động, khó khăn lại chồng chất với Mỏ và với chính 4 đơn vị liên doanh. Báo cáo mới nhất của Mỏ cho thấy, sản phẩm chính của đơn vị là đá các loại đang tồn kho tới trên 110.000m³, khai trường hoạt động cầm chừng.

Hơn 110.000m3 đá tồn kho của Mỏ đá Núi Voi

Còn 4 dây chuyền sản xuất của các đơn vị liên doanh gần như không hoạt động, máy móc thiết bị nằm đắp chiếu, hoen rỉ, lao động phải nghỉ việc không lương hoặc tìm việc làm khác.

Ông Vũ Thanh Quang, Giám đốc Công ty TNHH Gạch không nung Quang Minh cho biết: "Đơn vị đã bán một phần máy móc, thiết bị để trả nợ ngân hàng, công nhân đã bỏ đi hết và Công ty đang lâm vào cảnh nợ nần và đứng trước bờ vực phá sản. Các đơn vị liên kết khác cũng ở trong thảm cảnh tương tự".

Dây chuyền sản xuất của Công ty cổ phần tư vấn và xây dựng công trình Bắc Nam đang nằm "đắp chiếu”

Được biết, ngay khi có Kết luận thanh tra, Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim đã tiến hành thanh lý hợp đồng với đơn vị liên doanh nói trên; tiến hành nộp phạt hành chính, nộp tiền truy thu và các khoản khác theo yêu cầu. Tất cả được thực hiện nghiêm túc, đúng thời gian và đúng quy định.

Tuy nhiên, theo quy định mới tại Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 6/1/2017 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai và có hiệu lực thi hành từ ngày 3/3/2017 thì việc Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên hợp tác liên doanh với các đơn vị bên ngoài trên diện tích hơn 15.600m² của Mỏ đá Núi Voi lại hoàn toàn được phép. Bởi vậy, hiện nay, lãnh đạo Mỏ đá Núi Voi đang chủ động gặp gỡ các cơ quan chức năng có thẩm quyền để được hướng dẫn tiếp tục ký kết hợp đồng liên doanh, giải quyết ngay những khó khăn đang gặp phải.

Ông Chu Minh Phương, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc Công ty Công ty TNHH Bút Sơn HP cho biết: "Do phải thanh lý hợp đồng trước thời hạn, nên các phương án sản xuất của chúng tôi bị đảo lộn. Nhiều hợp đồng cung cấp bê tông tươi có giá trị lớn của đơn vị như: đường Hồ Chí Minh đoạn qua Thái Nguyên, cầu Bến Tượng...bị gián đoạn, gây thiệt hại nhiều tỷ đồng cho doanh nghiệp. Hiện nay đã có nghị định mới, nhưng sự vào cuộc của các cơ quan chức năng còn chậm nên chưa hoàn tất được hợp đồng liên kết với Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên. Đó là trở ngại lớn trong sản xuất kinh doanh của các đơn vị liên kết".

Trạm trộn bê tông thương phẩm trị giá trên 60 tỷ đồng của Công ty TNHH Bút Sơn HP ngừng hoạt động “nằm chờ” hợp đồng liên kết mới

Ông Nguyễn Văn Hồng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên kiến nghị: "Doanh nghiệp rất mong muốn được UBND tỉnh trực tiếp chỉ đạo để các cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn các thủ tục giúp doanh nghiệp khắc phục và cho phép tiếp tục ký hợp đồng liên doanh theo đúng Nghị định số 01 của Chính phủ".

Thực tế thì việc liên doanh, liên kết khi đã đúng với pháp luật nên cần được nhìn nhận một cách khách quan, được ủng hộ, tạo điều kiện, tránh cứng nhắc. Có như vậy, mới đảm bảo được sự công bằng, tạo môi trường hoạt động thông thoáng trong đầu tư sản xuất, đem lại lợi ích thiết thực cho xã hội./.