Cố vấn Mỹ về Syria Jim Jeffrey ngày 6/7 cho biết, có rất nhiều bằng chứng cho thấy các lực lượng của chính phủ Syria đang chuẩn bị sử dụng vũ khí hóa học tại tỉnh Idlib, tây bắc nước này. Ông cũng cảnh báo nguy cơ xảy ra một cuộc tấn công quy mô lớn tại Idlib-thành trì cuối cùng của phe nổi dậy ở Syria.

Tỉnh Idlib, tây bắc Syria. Ảnh: Reuters.

Ông Jim Jeffrey được Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bổ nhiệm làm Cố vấn đặc biệt về Syria ngày 17/8, phụ trách các cuộc đàm phán về lộ trình chính trị tại Syria. Phát biểu trong cuộc phỏng vấn đầu tiên với báo chí, ông Jim Jeffrey nói: “Chúng tôi có chứng cứ rất rõ ràng để đưa ra những cảnh báo đó. Bất cứ cuộc tấn công nào nhằm vào Idlib, chúng tôi đều coi đó là hành động gây leo thang căng thẳng một cách liều lĩnh. Có rất nhiều bằng chức cho thấy vũ khí hóa học đang được chuẩn bị sử dụng tại đây”.

Ông Jim Jeffrey cũng nhấn mạnh, bất cứ cuộc tấn công nào do Nga và chính phủ Syria thực hiện cùng với việc sử dụng vũ khí hóa học sẽ khiến dòng người tị nạn khổng lồ đổ về phía đông nam Thổ Nhĩ Kỳ hoặc các khu vực khác tại Syria nằm dưới sự ảnh hưởng của Thổ Nhĩ Kỳ.

Trước đó, Nhà Trắng đã cảnh báo rằng, Mỹ và các đồng minh sẽ đáp trả “nhanh chóng và mạnh mẽ” nếu quân đội Syria sử dụng vũ khí hóa học trong khi tấn công phe nổi dậy.

Số phận cứ điểm cuối cùng của phe nổi dậy - tỉnh Idlib phụ thuộc vào cuộc gặp giữa lãnh đạo 3 nước Nga, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ tại Tehran hôm nay 7/9 (giờ Iran). Nga và Iran là đồng minh của ông Assad, Thổ Nhĩ Kỳ là đồng minh phe nổi dậy.

Ông Jeffrey mô tả tình hình ở tỉnh Idlib “rất nguy hiểm”, cho biết Thổ Nhĩ Kỳ đang nỗ lực ngăn chặn cuộc tấn công tổng lực của chính phủ Syria.

“Chúng tôi sẽ chờ xem liệu phía Nga có muốn thỏa hiệp với phía Thổ Nhĩ Kỳ. Tôi cho rằng chương cuối của câu chuyện Idlib vẫn chưa được viết. Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng tìm một lối thoát. Thổ Nhĩ Kỳ đã thể hiện sự phản đối mạnh mẽ cuộc tấn công này”, ông Jeffrey nói.

Được sự hậu thuẫn của Nga, trong những năm gần đây, chính quyền Tổng thống Assad đã liên tiếp giành quyền kiểm soát nhiều khu vực tại Syria. Idlib và các vùng bao quanh giờ là khu vực chiến lược cuối cùng, nơi các nhóm đối lập có vũ trang trú ngụ.

Ông Jeffrey cho biết, Mỹ đã nhiều lần hỏi Nga về việc liệu Mỹ có thể tiếp tục tham gia hoạt động tại Idlib để loại bỏ nơi trú ẩn cuối cùng của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) và các nhóm cực đoan khác hay không. Nga và Mỹ từng hợp tác chống lại các nhóm cực đoan tại Idlib cho đến giữa năm 2017.

Sáng kiến ngoại giao lớn

Theo Cố vấn Jeffrey, đã đến lúc tìm ra một “sáng kiến ngoại giao lớn” nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 7 năm tại Syria. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đưa ra “một cam kết mới” đó là duy trì sự hiện diện tại Syria cho đến khi IS hoàn toàn bị đánh bại và Iran rút khỏi quốc gia đang chìm trong xung này. Mặc dù Tổng thống Trump từng tiết lộ ý định rút toàn bộ lực lượng ra khỏi Syria, nhưng vào tháng 4/2018, ông đã nhất trí duy trì sự hiện diện của quân đội thêm một thời gian nữa.

Dự kiến, ông Trump sẽ chủ trì cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về Iran tại New York vào cuối tháng 9/2018. Cuộc họp sẽ tập trung vào chương trình hạt nhân của Iran cũng như sự can dự của nước này trong cuộc xung đột tại Syria và Yemen. Ông Jeffrey cho biết, Pháp đã mời Mỹ, Jordan, Ai Cập, Đức, Anh và Saudi Arabia đối thoại bên lề cuộc họp để thảo luận về Syria./.