Liên quan vụ án oan Trần Văn Thêm (SN 1935, ở xã Yên Phụ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh), tại cuộc họp báo đầu năm 2018 Tòa án nhân dân Tối cao tổ chức sáng 31/1, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, đây là vụ án do TAND tối cao phát hiện sai phạm, vụ án đã được dừng từ lâu nhưng không có kết luận cuối cùng, kéo dài tình trạng bị can của ông Thêm mấy chục năm.

Ông Nguyễn Hòa Bình - Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao phát biểu tại cuộc họp báo.

Sau quá trình tố tụng nghiêm túc, ông Trần Văn Thêm được khẳng định mang án oan. Sau gần nửa thế kỷ mang thân phận tử tù, ông Thêm đã được xin lỗi, minh oan. Tuy nhiên, đã hơn 1 năm trôi qua nhưng việc bồi thường oan sai vẫn chưa được tiến hành.

Lý giải về việc chậm trễ này, ông Nguyễn Hòa Bình – Chánh án TAND Tối cao cho biết: “Việc bồi thường oan sai gặp không ít khó khăn bởi quy định của Bộ Tài Chính về chứng từ, hóa đơn rất ngặt nghèo, trong khi tòa án không thể vượt qua được các quy định đó”.

Theo vị Chánh án, trên tinh thần tuân thủ pháp luật nhưng cũng phải thấy được thực tế là người mang thân phận hàm oan không thể tích trữ, bảo quản từng hóa đơn trong mỗi lần đi tàu xe, đi kiện. Vì vậy những người thực thi công vụ nên vận dụng thế nào đó có lợi cho người bị oan.

“Việc thỏa thuận với ông Thêm đã hoàn tất, hồ sơ về việc bồi thường đang được báo cáo Bộ Tài chính. Chúng tôi đã báo cáo Bộ Tài chính, chờ thẩm định và hy vọng việc thẩm định diễn ra sớm để sớm kết thúc vụ việc” – ông Nguyễn Hòa Bình cho biết thêm.

Diễn biến vụ việc

Theo nội dung vụ việc, chiều 23/7/1970, ông Thêm và ông Nguyễn Khắc Văn – em họ rủ nhau đi chợ (ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phú, cũ) để buôn trám.

Khi đến khu vực cầu Diện, cách chợ khoảng 40km thì trời tối. Xin vào nhà dân ngủ nhờ không được, ông Thêm và em họ nghỉ lại một lều cắt tóc ven đường.

Khoảng 0h ngày 24/7/1970, thì xảy ra vụ việc, ông Thêm bị đánh vào đầu, còn ông Văn cũng bị đánh vỡ xương hộp sọ. Cả hai được đưa vào bệnh viện Tam Dương cấp cứu. Ông Văn tử vong vào lúc 18h cùng ngày.

Ông Trần Văn Thêm.

Công an huyện Tam Dương đã khám nghiệm hiện trường, tiến hành điều tra vụ án, bắt giam ông Trần Văn Thêm. Đến ngày 27/7/1970, thì ông Trần Văn Thêm nhận tội giết em họ của mình.

Sau đó, Công an huyện Tam Dương chuyển hồ sơ vụ án và bị can Trần Văn Thêm lên Ty Công an Vĩnh Phú (cũ) để điều tra, truy tố ông Trần Văn Thêm về tội Giết người.

Ngày 19/9/1973, TAND tỉnh Vĩnh Phú mở phiên tòa xét xử sơ thẩm. Bản án sơ thẩm tuyên bị cáo Trần Văn Thêm tử hình về tội giết người, cướp của.

Ngày 26/6/1974, Tòa Phúc thẩm, Tòa án Nhân dân Tối cao mở phiên tòa phúc thẩm. Bản án phúc thẩm tuyên phạt bị cáo Thêm tội tử hình.

Theo tài liệu thu thập sau đó thì Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an), VKS Nhân dân Tối cao có kiến nghị lên Tòa án Nhân dân Tối cao.

Đến ngày 23/5/1975, Ủy ban Thẩm phán của TAND Tối cao đã xem xét lại vụ án theo trình tự giám đốc thẩm và quyết định hủy hai bản án nói trên giao TAND tỉnh Vĩnh Phú xét xử lại.

Quá trình điều tra lại, cơ quan chức năng xác định được đối tượng giết ông Văn không phải là ông Trần Văn Thêm. Ông Thêm cũng là bị hại trong vụ án. Ngày 26/1/1976, ông Trần Văn Thêm được trả tự do.

Sau khi được trả tự do nhiều năm, đến năm 1997, ông Thêm mới có đơn đề nghị TAND Tối cao và VKS Nhân dân Tối cao xem xét lại vụ án.

Và đến ngày 11/8/2016, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã công bố quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với ông Trần Văn Thêm. Liên ngành Tư pháp Trung ương cũng đã tổ chức buổi công khai xin lỗi tử tù bị án oan hơn 40 năm.