Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình về việc kiểm tra, xử lý các thông tin về vi phạm của Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu (Cty vàng Bồng Miêu) tại mỏ vàng Bồng Miêu, cùng nhiều doanh nghiệp khi hết hạn giấy phép vẫn khai thác trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.

Tình trạng khai thác vàng trái phép ở mỏ vàng Bồng Miêu luôn nóng. Mỗi ngày có cả trăm người khai thác ở khu vực Bồng Miêu

Qua kiểm tra, tổng diện tích khu vực khai thác tại mỏ vàng Bồng Miêu (xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh) của Cty vàng Bồng Miêu là 385ha, gồm 230ha khai thác lộ thiên, 100ha khai thác hầm lò và 28ha bãi thải, công suất khai thác là 180.000 tấn quặng/năm với hàm lượng vàng trung bình 2,8g/tấn quặng.

Theo báo cáo của công ty, sản lượng khai thác từ năm 2005-2013 là 829.952 tấn quặng nguyên khai. Từ tháng 11/2013-8/2014, mỏ ngừng khai thác, đến ngày 30/9/2014 hoạt động trở lại. Tuy nhiên công ty chưa báo cáo sản lượng khai thác từ tháng 9/2014 đến khi hết hạn giấy phép khai thác.

Cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý một hầm có người khai thác trái phép ở Bồng Miêu

Trong quá trình hoạt động, công ty đã thực hiện các nghĩa vụ theo quy định của pháp luật về khai thác khoáng sản. Cụ thể, đã trình UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, dự án cải tạo, phục hồi môi trường khai thác quặng vàng tại khu Núi Kẽm và Hố Gần. Trên cơ sở đó, công ty đã ký quỹ tổng số tiền (đến năm 2013) là 230.580 USD cho khu Hố Gần và trên 424 triệu đồng tại khu Núi Kẽm.

Công ty cũng đã có đóng góp nhất định cho ngân sách hơn 240 tỉ đồng, hỗ trợ người dân địa phương nâng cấp, sửa chữa đường sá, cầu cống, xây dựng hệ thống nước sạch, nhà tình nghĩa…

Tuy nhiên, Cty vàng Bồng Miêu cũng có nhiều vi phạm, tồn tại trong quá trình hoạt động như chưa trình hội đồng đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia báo cáo kết quả thăm dò nâng cấp trữ lượng trong khu vực khai thác để phê duyệt; chưa cung cấp thông tin tài liệu liên quan để Bộ TN-MT tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, chưa hoàn trả kinh phí nhà nước đã đầu tư cho điều tra địa chất tại mỏ.

Vụ ngạt khí ở hầm vàng khai thác trái phép ngày 12/4/2016 tại thôn Dung, thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang khiến 4 người tử vong

Đặc biệt, theo báo cáo của ngành thuế, từ khi bắt đầu hoạt động khai thác đến tháng 4/2012, Công ty đã chấp hành đúng việc kê khai nộp thuế nhưng từ tháng 5/2012 đến nay, tất cả các loại thuế công ty đều không nộp với số tiền lên đến hơn 95 tỉ đồng.

Để xử lý các vi phạm trong lĩnh vực thuế, Cục thuế Quảng Nam đã ban hành nhiều văn bản, quyết định cưỡng chế, phong tỏa tài khoản, đề nghị UBND tỉnh không gia hạn giấy chứng nhận đầu tư…

Đến tháng 7/2016, Bộ TN-MT có công văn yêu cầu Công ty TNHH khai thác vàng Bồng Miêu chấm dứt toàn bộ hoạt động khai thác khoáng sản, thực hiện đóng cửa mỏ.

Ngoài việc liên quan đến Cty vàng Bồng Miêu ra; Bộ TN-MT còn nhấn mạnh, Quảng Nam là một trong những “điểm nóng” về hoạt động khai thác vàng trái phép, chủ yếu xảy ra trên địa bàn miền núi phía Tây Quảng Nam như huyện Nam Giang, Phước Sơn, Bắc Trà My, Phú Ninh...

Hậu quả khai thác trái phép gây mất đất sản xuất của người dân, phá hoại rừng, gây ô nhiễm môi trường, nhất là do hoạt động tuyển tách quặng vàng gốc do sử dụng hóa chất mà không được phục hồi, cải tạo môi trường sau khai thác; gây mất trật tự trị an, xảy ra nhiều vụ tai nạn lao động gây chết người.

Tính từ tháng 4/2013, trên địa bàn Quảng Nam xảy ra hơn 15 vụ sập hầm vàng khai thác trái phép làm chết 21 người; trong đó có một số vụ việc nghiêm trọng như vụ sập hầm vàng ngày 5/5/2013 tại xã Tam Lãnh (huyện Phú Ninh) làm chết 3 người, ngày 1/1/2015 sập hầm vàng ở xã Tam Lãnh chôn vùi 2 người, vụ sập hầm vàng ngày 12/2/2014 ở xã Phước Hiệp (huyện Phước Sơn) là chết 3 người, vụ 4 người khai thác vàng trái phép ngạt khí gây tử vong ngày 12/4/2016 tại thôn Dung, thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang…

Trước thực trạng này, UBND tỉnh Quảng Nam đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành và thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt nhằm ngăn chặn, giải tỏa lực lượng khai thác vàng trái phép trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, trong khoản thời gian từ năm 2011-2015, các ngành chức năng Quảng Nam đã tổ chức 2.066 đợt kiểm tra, truy quét đẩy đuổi hơn 3.373 lượt đối tượng; điều tra, xử lý 2.033 vụ, khởi tố 20 vụ, 40 bị can về tội “vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”, xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 33,59 tỷ đồng.